Katechizm Płocki

Katechizm to szansa na doświadczenie piękna chrześcijaństwa, ale to przede wszystkim precyzyjny drogowskaz – dzieło, które niesie odpowiedź na konkretne pytania i dylematy moralne. Katechizm to księga-skarbiec. Trzeba do niego zajrzeć. Koniecznie.

Spis treści:

Ateizm i agnostycyzm zakazany przez pierwsze przykazanie Boże

1. Richard Dawkins, ateistyczny profesor z Oksfrodu, wraz z grupą niewierzących zorganizowali jesienią 2008 r. akcję oklejania londyńskich autobusów banerami, głoszącymi: „Boga prawdopodobnie nie ma. Przestań się martwić i zacznij cieszyć życiem”. To tylko jeden z przykładów zbliżonych do siebie, lecz nie identycznych postaw: ateizmu i agnostycyzmu. Czym się one od siebie różnią? Jakie stanowisko wobec takich postaw powinien zająć chrześcijanin? Czym jest ateizm i agnostycyzm?

Słownik języka polskiego ateizm definiuje jako „pogląd zaprzeczający istnieniu Boga”, zaś agnostycyzm jako „pogląd filozoficzny negujący całkowicie lub częściowo możliwość poznania obiektywnej rzeczywistości”.

2. Katechizm Kościoła Katolickiego naucza, że pojęcie „ateizm” obejmuje bardzo zróżnicowane zjawiska, i zalicza do nich materializm praktyczny, który „ogranicza potrzeby i ambicje człowieka do przestrzeni i czasu” oraz humanizm ateistyczny, który błędnie uważa, że to człowiek jest „sam sobie celem, sam jedynym sprawcą i demiurgiem swojej własnej historii”. Inną formą ateizmu jest oczekiwanie wyzwolenia człowieka na drodze wyzwolenia gospodarczego i społecznego, któremu religia miałaby stać na przeszkodzie, budząc nadzieje na życie przyszłe i odstręczając od budowy państwa ziemskiego (por. KKK 2124). Również agnostycyzm przybiera wiele postaci. W niektórych przypadkach agnostyk nie zaprzecza istnieniu Boga, twierdzi jednak, że ów „byt transcendentny” nie może się objawić, dlatego nikt nie może o nim nic powiedzieć. „W innych przypadkach agnostyk nie wypowiada się na temat istnienia Boga, twierdząc, iż jest ono niemożliwe do udowodnienia, a nawet potwierdzenia czy zanegowania” (KKK 2127).

3. Jaka powinna być ocena moralna tych postaw? Katechizm naucza, że „ateizm, odrzucając lub negując istnienie Boga, jest grzechem przeciw cnocie religijności”. „Odpowiedzialność za to przewinienie może znacznie zmniejszać intencja i okoliczności”, bowiem w powstawaniu i rozpowszechnianiu się ateizmu „niemały udział mogą mieć wierzący”. Niewiara może być „skutkiem zaniedbań w wychowaniu religijnym albo fałszywego przedstawienia nauki wiary”, albo też braków w życiu religijnym, moralnym i społecznym chrześcijan, o których można wtedy powiedzieć, że „raczej przesłaniają, aniżeli pokazują prawdziwe oblicze Boga i religii” (KKK 2125). Ateizm może też wynikać z błędnej koncepcji wolności i autonomii ludzkiej, posuwającej się aż do odrzucenia jakiejkolwiek zależności od Boga (por. KKK 2126).

Agnostycyzm może się niekiedy „łączyć się z jakimś poszukiwaniem Boga, lecz może również być obojętnością, ucieczką przed ostatecznymi pytaniami egzystencjalnymi oraz lenistwem sumienia moralnego” (KKK 2128), najczęściej jednak jest równoznaczny z ateizmem praktycznym.

Ateizm przybiera dziś niekiedy formę programowej walki z religią, a w szczególności z chrześcijaństwem, dlatego też nasza wiara powinna być szczególnie świadoma, wnikliwa i dojrzała, nacechowana głębokim poczuciem odpowiedzialności oraz miłością do wszystkich ludzi.
Zapytajmy: Czy moje postępowanie nie jest dla innych źródłem zgorszenia i wynikającej z niego niewiary? Czy podejmuję trud pogłębiania swojej wiary i pomagam w przezwyciężeniu trudności w wierze bliźnim? Czy poprzez zapatrzenie jedynie w sprawy tego świata nie staję się praktycznym materialistą, tracąc z oczu odniesienie swojego życia do Boga?

4. Zapamiętajmy: Pierwsze przykazanie Boże zakazuje „ateizmu, który odrzuca istnienie Boga, opierając się na błędnej koncepcji autonomii ludzkiej” oraz „agnostycyzmu, który twierdzi, że o Bogu nie można nic powiedzieć i jest równoznaczny z indyferentyzmem lub ateizmem praktycznym” (KomKKK 445).

Ks. Maciej Jastrzębski