Katechizm Płocki

Czy człowiek może się „popsuć”?

Czasami wydaje się, że dziś tylko Kościół mówi o zgorszeniach. W zachowaniach ludzi, w mediach, w potocznym słownictwie wszystko jest jakby dozwolone, i nikt się nie gorszy. Czy jednak świat staje się lepszy? Czy człowiek nie „psuje się” przez zgorszenia?

1. Jeszcze pół wieku temu wspólne zamieszkanie chłopaka z dziewczyną przed ślubem budziło u innych poważne zgorszenie; dziś nawet wielu rodziców ludzi młodych nie widzi w tym nic niewłaściwego, motywując takie postępowanie względami ekonomicznymi albo też koniecznością wzajemnego poznania się młodych, dopasowania się. Czy rzeczywiście mają rację, nie gorsząc się tym? Czym w ogóle jest zgorszenie i czy należy się go wyzbywać?

2. „Biada światu z powodu zgorszeń! Muszą wprawdzie przyjść zgorszenia, lecz biada człowiekowi, przez którego dokonuje się zgorszenie” – mówił Jezus (Mt 18,7). Katechizm Kościoła Katolickiego naucza: „Zgorszenie jest postawą lub zachowaniem, które prowadzi drugiego człowieka do popełnienia zła. Ten, kto dopuszcza się zgorszenia, staje się kusicielem swego bliźniego. Narusza cnotę i prawość; może doprowadzić swego brata do śmierci duchowej. Zgorszenie jest poważnym wykroczeniem, jeśli uczynkiem lub zaniedbaniem dobrowolnie doprowadza drugiego człowieka do poważnego wykroczenia” (KKK 2284). Problemem w zgorszeniu nie jest więc poczucie niesmaku, jakie w kimś budzi postępowanie kogoś innego; zło zgorszenia polega na tym, że ktoś patrzący na złe postępowanie gorszyciela, sam ulega złu, przyjmując taką sytuację za naturalną.

Propagatorami zgorszenia mogą być poszczególni ludzie albo instytucje. Tak dzieje się chociażby w przypadku produkcji filmowych, telewizyjnych, czy prasowych, które stawiają sobie za zadanie odciąganie ludzi od przestrzegania przykazań i ukazywanie życia jako niekończącej się zabawy bez żadnych ograniczeń (np. programy i czasopisma erotyczne lub pornograficzne), zaś celem tych działań jest osiągnięcie zysku ze sprzedaży takich filmów czy czasopism. Coraz częściej pewne zachowania czy tendencje przedstawiane są jako modne, nowoczesne i godne naśladowania, a w rzeczywistości są postawami, które odciągają człowieka od przykazań Bożych i od postępowania zgodnego z Bożym zamysłem.

Niekiedy do zgorszenia przyczynia się także władza, kiedy ustanawia prawo niezgodne z prawem naturalnym lub Bożym prawem stanowionym. Nic jednak nie zwalnia od winy za świadome upowszechnianie zgorszenia. „Ten, kto używa władzy, którą rozporządza w sposób prowadzący do czynienia zła, jest winny zgorszenia i odpowiedzialny za zło, któremu bezpośrednio lub pośrednio sprzyjał” (KKK 2287).

3. Zgorszenie jest naruszeniem godności człowieka. Godność tę można naruszać także w inny sposób. Szanować godność człowieka to szanować jego wymiar cielesny i duchowy. „Chociaż moralność wzywa do poszanowania życia fizycznego, nie czyni z niego wartości absolutnej. Sprzeciwia się ona koncepcji neopogańskiej, która zmierza do popierania kultu ciała, do poświęcania mu wszystkiego, do bałwochwalczego stosunku do sprawności fizycznej i sukcesu sportowego. Z powodu selektywnego wyboru, jakiego dokonuje między silnymi a słabymi, koncepcja ta może prowadzić do wypaczenia stosunków międzyludzkich” (KKK 2289).

Również podejmowanie badań naukowych, mających na celu postęp ludzkości, nie może dokonywać się kosztem godności człowieka. „Przeprowadzanie doświadczeń na istocie ludzkiej nie jest moralnie uzasadnione, jeżeli naraża jej życie lub integralność fizyczną i psychiczną na ryzyko niewspółmierne lub takie, którego dałoby się uniknąć. Przeprowadzanie doświadczeń na istotach ludzkich jest nie do pogodzenia z godnością osoby, szczególnie jeśli ma ono miejsce bez wyraźnej zgody danej osoby lub osób uprawnionych”(KKK 2295).

4. Zapamiętajmy: Zgorszenie jest postawą lub zachowaniem, które prowadzi drugiego człowieka do popełnienia zła. Jest ono poważnym wykroczeniem przeciwko moralności chrześcijańskiej. Ludzie przyczyniający się do zgorszenia nie szanują cielesności oraz sfery duchowej człowieka. Nawet władza, wprowadzając niewłaściwe prawa, może przyczyniać się do zgorszenia. Aby nie poddać się zgorszeniom, powinniśmy sami szanować własną godność i godność innych ludzi, nie dawać posłuchu gorszycielom oraz protestować przeciwko propagatorom zła.

Ks. Bogusław Daniel Kwiatkowski