Kościół o bezrobociu: Wartość pracy ludzkiej

• Bezrobocie - specyfika polska :.
• Biskupi polscy o bezrobociu :.
• Jan Paweł II: O pracy ludzkiej :.

Nauczanie społeczne Kościoła wiele razy i na różnych miejscach przypomina o znaczeniu i celach pracy ludzkiej. Źródłem moralnego prawa do pracy są uprawnienia osoby ludzkiej. Papież Jan XXIII wymienia je jako pierwsze prawo gospodarcze człowieka, zaraz po prawie rodziców do wychowania dzieci. Praca jest normalnym i powszechnym sposobem zdobywania środków do życia. Najgłębszym stąd uzasadnieniem prawa do pracy jest prawo do życia. W ten sposób prawo do pracy wiąże się w bliski sposób z prawem naturalnym i to z jego pierwszymi zasadami. Zdobywając przez pracę środki zaspokojenia potrzeb swoich i swojej rodziny człowiek zdobywa niezależność w dziedzinie gospodarczej; prawa do pracy domaga się jego wolność, również jako postulat prawa natury.

Prawo do pracy łączy się ściśle z obowiązkiem pracy. Ponieważ w porządku przyrodzonym celem jest człowiek, jego istnienie i doskonalenie, można więc powiedzieć, że prawo do pracy, jako warunek życia człowieka, jest źródłem jego obowiązku pracy. Natomiast w porządku nadprzyrodzonym należy wyjść od powołania człowieka do uczestnictwa w dziele stworzenia, w twórczości Bożej. Rodzi to obowiązek pracy, a jako źródłem koniecznym tego obowiązku, staje się prawo do pracy.

Traktując pracę w szerokim znaczeniu każdej działalności ludzkiej można prawo do pracy łączyć z wszystkimi podstawowymi prawami osoby ludzkiej wskazanymi przez Jana XXIII. Prawo do pracy należy jednak rozumieć w węższym znaczeniu. Daje temu wyraz Pius XII w encyklice Sertum laetitiae pisząc, że "należy, aby każdy, kto ma dostateczną siłę do pracy dla zdobycia dla siebie i swej rodziny codziennego pożywienia, mógł sprawiedliwie pracować".

Prawo do pracy należy więc rozumieć przede wszystkim jako prawo do pracy gospodarczej. Jest to bowiem nie tylko prawo moralne, ale i społeczne, to jest moralne prawo do społecznego zapewnienia i zabezpieczenia pracy. Do pojęcia prawa do pracy nie wchodzi więc na przykład wewnętrzna praca nad doskonaleniem duchowym, choć nie ulega wątpliwości, że warunki społeczne mogą ją ułatwiać lub utrudniać. Jest to bowiem jednym z ogólnych atrybutów wolności człowieka, a prawo do pracy jest szczegółowym atrybutem wolności, dotyczącym jej aspektu społeczno-gospodarczego. Na treść prawa do pracy składają się następujące elementy: prawo do zatrudnienia, prawo do wyboru pracy, prawo do wolnej umowy o pracę oraz prawo do owocu pracy.

Sobór Watykański II w Konstytucji duszpasterskiej o Kościele w świeciewspółczesnym Gaudium et spes streszcza tę naukę mówiąc o czterech celach pracy ludzkiej. Są nimi: zapewnienie utrzymania dla siebie i swoich bliskich; solidarna służba braciom; współudział w doskonaleniu stworzenia dla dobra wspólnego oraz rozwój osobisty w łączności z dziełem zbawczym Jezusa Chrystusa. "Stąd rodzi się dla każdego z nas obowiązek wykonywania pracy rzetelnie oraz prawo każdego do pracy; do społeczeństwa zaś należy, w miarę zachodzących okoliczności, pomagać ze swej strony obywatelom w znalezieniu sposobności do odpowiedniej pracy". Skoro praca ludzka ma charakter zarówno duchowy, jak i materialny, obejmuje ona swym zasięgiem całą osobę ludzką. Toteż słusznie wskazuje Jan Paweł II, że praca jest "tym podstawowym wymiarem ludzkiego bytowania, z którego życie człowieka jest zbudowane na co dzień, z którego czerpie właściwą sobie godność, ale w którym zawiera się zarazem nieustająca miara ludzkiego trudu, cierpienia". Praca "w zwyczajnym biegu rzeczy, wypełnia ludzkie życie i stanowi o jego wartości i sensie". Prawo do pracy, będąc podstawowym prawem człowieka, każe widzieć bezrobocie jako wielką niesprawiedliwość w aspekcie moralnym i krzywdę w aspekcie społecznym.