Dokument końcowy Synodu Biskupów o młodzieży

Ludzie młodzi pragną być wysłuchani

7. Młodzi są powołani do ciągłego dokonywania wyborów, które ukierunkowują ich życie. Wyrażają pragnie bycia wysłuchanymi, rozpoznanymi, wspieranymi towarzyszeniem. Wielu doświadcza, że ich głos nie jest uważany za interesujący i użyteczny w przestrzeni społecznej i kościelnej. W różnych kontekstach mamy do czynienia z niedostatecznym dostrzeganiem ich wołania, w szczególności wołania najbiedniejszych i najbardziej wyzyskiwanych, a także brak dorosłych gotowych i zdolnych do słuchania.

Słuchanie w Kościele

8. W Kościele nie brakuje ugruntowanych inicjatyw i doświadczeń, dzięki którym młodzi ludzie mogą doświadczać akceptacji, wysłuchania i wyrażania swojego głosu. Synod jednak przyznaje, że nie zawsze wspólnota kościelna potrafi jasno ukazać postawę, jaką miał Zmartwychwstały wobec uczniów z Emaus, gdy, zanim oświecił ich Słowem, zapytał: „Cóż to za rozmowy prowadzicie z sobą w drodze?” (Łk 24,17). Czasami przeważa skłonność do udzielania gotowych odpowiedzi i gotowych recept, nie pozwalając na pojawienie się pytań młodzieńczych w ich nowości i zrozumienie zawartej w nich prowokacji.

Wysłuchanie umożliwia wymianę darów za pomocą empatii. Pozwala ono młodym na wniesienie do wspólnoty ich wkładu, dopomagając jej w zrozumieniu nowych wrażliwości i postawieniu sobie nowych pytań. Jednocześnie umożliwia takie głoszenie Ewangelii, które naprawdę dociera do serca w sposób przekonujący i owocny.

Wysłuchanie duszpasterzy i wykwalifikowanych osób świeckich

9. Słuchanie jest ważnym elementem w posłudze duszpasterzy, a przede wszystkim biskupów, którzy często czują się obciążeni wieloma obowiązkami i trudno im znaleźć odpowiedni czas na tę niezbędną posługę. Wielu podkreślało brak osób doświadczonych i oddanych posłudze towarzyszenia. Przekonanie o wartości teologicznej i duszpasterskiej słuchania pociąga za sobą ponowne przemyślenie, które służy odnowieniu form, poprzez które zazwyczaj wyraża się posługa kapłańska oraz zweryfikowanie jej priorytetów. Ponadto synod potwierdza potrzebę przygotowania wykwalifikowanych osób konsekrowanych i świeckich, mężczyzn i kobiet, którzy mogliby towarzyszyć ludziom młodym. Charyzmat słuchania, który Duch Święty rodzi we wspólnotach, mógłby także otrzymać jakąś formę uznania instytucjonalnego dla posługi kościelnej.

Różnorodność kontekstów i kultur

Świat w liczbie mnogiej

10. Sam skład synodu uwidocznił obecność i zaangażowanie różnych regionów świata, podkreślając piękno Kościoła powszechnego. Pomimo kontekstu rosnącej globalizacji, ojcowie synodalni prosili, by zwrócić uwagę na wiele różnic między kontekstami i kulturami, nawet w obrębie tego samego kraju. Mamy do czynienia z tak wielkim pluralizmem światów młodzieży, że w niektórych krajach istnieje tendencja do używania terminu „młodzież” w liczbie mnogiej. Ponadto grupa wiekowa rozpatrywana przez obecny synod (16-29 lat) nie stanowi jednorodnej całości, ale składa się z grup, które przeżywają swoiste sytuacje.

Wszystkie te różnice mają głęboki wpływ na konkretne doświadczenie, jakie przeżywają ludzie młodzi: dotyczą bowiem różnych etapów okresu wzrastania, form doświadczenia religijnego, struktury rodziny i jej znaczenia w przekazywaniu wiary, relacji międzypokoleniowych - jak na przykład rola osób starszych i należny im szacunek – sposobów uczestnictwa w życiu społecznym, stosunku do przyszłości, zagadnień i ekumenicznych i międzyreligijnych. Synod uznaje i przyjmuje bogactwo różnorodności kultur i pragnie służyć komunii Ducha Świętego.

Zachodzące zmiany

11. Szczególne znaczenie ma różnica dotycząca dynamiki demograficznej między krajami o wysokim wskaźniku urodzeń, w których młodzi stanowią znaczną i rosnącą część populacji, a tymi w których ich znaczenie maleje. Kolejna różnica wypływa z historii odróżniającej kraje i kontynenty starożytnej tradycji chrześcijańskiej, w których kultura niesie ze sobą pamięć, której nie można zatracić, od krajów i kontynentów naznaczonych innymi tradycjami religijnymi, w których chrześcijaństwo jest mniejszością, a niekiedy obecne jest od niedawna. Ponadto istnieją też tereny, na których wspólnoty chrześcijańskie i należący do nich ludzie młodzi doznają prześladowań.

Wykluczenie i marginalizacja

12. Istnieją następnie różnice pomiędzy krajami i wewnątrz każdego z nich, wynikające ze struktury społecznej i zamożności które oddzielają, czasem bardzo wyraźnie, tych, którzy mają dostęp do rosnącej liczby możliwości oferowanych przez globalizację, od tych, którzy, przeciwnie, żyją na marginesie społeczeństwa lub w środowisku wiejskim i cierpią z powodu skutków wykluczenia i odrzucenia. Różne wystąpienia wskazywały na konieczność, by Kościół odważnie opowiedział się po ich stronie i uczestniczył w tworzeniu alternatyw, które eliminują wykluczenie i marginalizację, umacniając gościnność, towarzyszenie i integrację. Z tego powodu konieczne jest zdanie sobie sprawy z obojętności, która naznacza życie także wielu chrześcijan, aby ją przezwyciężyć, pogłębiając społeczny wymiar wiary.

Mężczyźni i kobiety

13. Nie możemy zapominać o różnicy między mężczyznami a kobietami, wraz ich specyficznymi darami, szczególnymi wrażliwościami i doświadczeniami świata. Różnica ta może być obszarem, w którym powstają formy dominacji, wykluczenia i dyskryminacji, z których wszystkie społeczeństwa i sam Kościół muszą się wyzwolić.

Biblia przedstawia mężczyznę i kobietę jako równorzędnych partnerów wobec Boga (por. Rdz 5, 2): wszelka dominacja i dyskryminacja ze względu na płeć jest pogwałceniem ludzkiej godności. Biblia przedstawia także różnicę między płciami jako tajemnicą konstytuującą człowieka jako istotę niesprowadzalną do stereotypów. Relacja między mężczyzną a kobietą jest w niej rozumiana jako powołanie do wspólnego życia we wzajemności i dialogu, komunii i płodności (por. Rdz 1,27-29; 2,21-25) we wszystkich obszarach ludzkiego doświadczenia: życiu małżeńskim, pracy, edukacji i wielu innych. Bóg powierzył ziemię ich przymierzu.

Kolonizacja kulturowa

14. Wielu ojców synodalnych pochodzących spoza kultury zachodniej wskazuje, że w ich krajach globalizacja wiąże się z autentycznymi formami kolonizacji kulturowej, które wykorzeniają młodych z przynależności kulturowych i religijnych, z których pochodzą. Konieczne jest zaangażowanie Kościoła, aby towarzyszył im w tych zmianach, tak, by nie zatracili najcenniejszych cech swojej tożsamości.

Pojawiają się różne interpretacje procesu sekularyzacji. Chociaż niektórzy postrzegają ją jako cenną okazję do oczyszczenia się z religijności opierającej się na nawyku lub na tożsamości etnicznej i narodowej, to dla innych stanowi ona przeszkodę w przekazywaniu wiary. W społeczeństwach zlaicyzowanych jesteśmy świadkami ponownego odkrywania Boga i duchowości. Stanowi to dla Kościoła bodziec, by odzyskać znaczenie dynamizmów właściwych dla wiary, głoszenia i towarzyszenia duszpasterskiego.

Pierwsze spojrzenie na współczesny Kościół

Edukacyjne zaangażowanie Kościoła

15. Niemało jest regionów, w których ludzie młodzi postrzegają Kościół jako żywą i angażującą obecność, będącą ważną również dla ich rówieśników niewierzących lub wyznających inne religie. Instytucje wychowawcze Kościoła starają się przyjmować wszystkich ludzi młodych, niezależnie od ich wyborów religijnych, pochodzenia kulturowego czy sytuacji osobistej, rodzinnej lub społecznej. W ten sposób Kościół w różnych częściach świata wnosi fundamentalny wkład w zintegrowaną edukację młodych. Dokonuje się to poprzez edukację w szkołach na wszystkich szczeblach oraz w ośrodkach kształcenia zawodowego, kolegiach i uniwersytetach, ale także w ośrodkach młodzieżowych i oratoriach. To zaangażowanie przejawia się także w przyjmowaniu osób szukających schronienia i uchodźców oraz zróżnicowanym zaangażowaniu społecznym. We wszystkich tych działaniach Kościół łączy dzieło wychowawcze i ludzką promocję ze świadectwem i głoszeniem Ewangelii. Kiedy działalność wychowawcza Kościoła inspirowana jest dialogiem międzykulturowym i międzyreligijnym, to jest również ona doceniana przez niechrześcijan jako forma autentycznej promocji ludzkiej.