Dokument końcowy Synodu Biskupów o młodzieży

Przyjaźń i relacje rówieśnicze

36. Oprócz związków międzypokoleniowych nie należy zapominać o relacjach między rówieśnikami, które stanowią fundamentalne doświadczenie interakcji i stopniowego uniezależniania si ze środowiska rodzinnego. Przyjaźń i konfrontacja, często w grupach mniej lub bardziej zorganizowanych, stwarzają okazję do wzmocnienia umiejętności społecznych i relacyjnych w kontekście, w którym nie jest się ocenianym i osądzanym. Doświadczenie grupowe jest także wielką okazją do dzielenia się wiarą i do wzajemnej pomocy w dawaniu świadectwa. Ludzie młodzi potrafią prowadzić innych młodych i być prawdziwymi apostołami wśród swoich przyjaciół.

Ciało i uczuciowość

Zachodzące zmiany

37. Ludzie młodzi przypisują ciału i seksualności istotne znaczenie w swoim życiu i w procesie rozwoju ich tożsamości, ponieważ są one niezbędne do przeżywania przyjaźni i uczuciowości. Jednakże we współczesnym świecie dostrzegamy w tym kontekście zjawiska podlegające szybkim przemianom. Przede wszystkim rozwój nauki i technologii biomedycznych silnie oddziałują na postrzeganie ciała, skłaniając do przekonania, że można je modyfikować bez ograniczeń. Możliwość ingerencji w DNA, możliwość wszczepiania w organizm elementów sztucznych (cyborg) oraz rozwój neurobiologii stanowią wielkie bogactwo, ale jednocześnie budzą pytania antropologiczne i etyczne. Bezkrytyczna akceptacja podejścia technokratycznego do ciała, osłabia świadomość życia jako daru i świadomość poczucia granicy stworzenia, które może zejść na manowce lub zostać wykorzystane przez siły gospodarcze i polityczne (por. FRANCISZEK, Laudato si', n. 106).

Ponadto w niektórych środowiskach młodzieżowych szerzy się fascynacja zachowaniami ryzykownymi, jako sposobu sprawdzenia swoich możliwości, poszukiwania silnych emocji i zyskania uznania. Wraz z utrzymywaniem się dawnych zjawisk, takich jak przedwczesna dojrzałość seksualna, rozwiązłość, turystyka seksualna, przesadna troska o wygląd fizyczny, stwierdzamy dzisiaj wszechobecne rozprzestrzenianie się pornografii cyfrowej i pokazywania swego ciała on-line. Zjawiska te, na które narażone są nowe pokolenia, stanowią przeszkodę dla spokojnego dojrzewania. Wskazują na bezprecedensową dynamikę społeczną, która wpływa na osobiste doświadczenia i wybory, czyniąc z nich terytorium swego rodzaju kolonizacji ideologicznej.

Odbiór nauczania moralnego Kościoła

38. Jest to dziedzina, poprzez którą rodziny chrześcijańskie i wspólnoty kościelne starają się pomóc ludziom młodym w odkryciu seksualności jako wielkiego daru, pełnego Tajemnicy, tak, by mogli przeżywać relacje zgodnie z logiką Ewangelii. Jednak nie zawsze udaje się im przełożyć to pragnienie na odpowiednią edukację uczuciową i seksualną, która nie ograniczałaby się do sporadycznych i okazjonalnych interwencji. Tam, gdzie to wychowanie zostało przyjęte jako wybór pozytywny, odnotowano pozytywne wyniki, które pomagają ludziom młodym w zrozumieniu związku między ich przylgnięciem do wiary w Jezusa Chrystusa, a sposobem przeżywania uczuciowości i relacji międzyludzkich. Wyniki te domagają się i zachęcają do większego nakładu energii kościelnych w tej dziedzinie.

Pytania ludzi młodych

39. Kościół ma bogatą tradycję, na której można budować i na podstawie której może zaproponować swoje nauczanie na ten temat: na przykład Katechizm Kościoła Katolickiego, teologia ciała opracowana przez Jana Pawła II, Encyklika Deus caritas est Benedykta XVI, adhortacja apostolska Amoris laetitia Franciszka. Ale ludzie młodzi, nawet ci, którzy znają to nauczanie i nim żyją, wyrażają pragnienie otrzymania od Kościoła wypowiedzi jasnych, ludzkich i empatycznych. Często bowiem moralność seksualna jest przyczyną niezrozumienia i oddalenia od Kościoła, ponieważ jest postrzegana jako przestrzeń osądu i potępienia. W obliczu przemian społecznych i sposobów przeżywania uczuciowości oraz wielości perspektyw etycznych, młodzi ludzie okazują się wrażliwi na autentyczność i poświęcenie, ale często są zdezorientowani. Szczególnie wyrażają oni wyraźne pragnienie dyskusji na temat kwestii związanych z różnicą pomiędzy tożsamością męską a żeńską, komplementarnością między kobietami a mężczyznami, na temat homoseksualizmu.

Formy kruchości

Świat pracy

40. Świat pracy pozostaje obszarem, w którym młodzi ludzie wyrażają swoją kreatywność i zdolność do innowacji. Jednocześnie doświadczają form wykluczenia i marginalizacji. Pierwszą i najpoważniejszą z nich jest bezrobocie wśród młodzieży, które w niektórych krajach osiąga poziom horrendalny. Brak pracy nie tylko powoduje ubóstwo, ale także ogranicza zdolność młodych do marzeń i nadziei oraz pozbawia ich możliwości przyczynienia się do rozwoju społeczeństwa. W wielu krajach sytuacja ta spowodowana jest tym, że niektóre warstwy młodzieży nie mają odpowiednich umiejętności zawodowych, także z powodu braków systemu wychowawczego i formacyjnego. Często brak perspektyw zawodowych dotykający młodych ludzi jest wynikiem interesów ekonomicznych, polegających na wyzysku pracy.

Przemoc i prześladowania

41. Wielu ludzi młodych żyje w rzeczywistości wojny i doznaje przemocy w niezliczonej różnorodności jej form: porwań, haraczy, przestępczości zorganizowanej, handlu ludźmi, wykorzystywania seksualnego i niewolnictwa, przemocy wojennej itp. Inni ludzie młodzi z powodu swojej wiary nie mogą znaleźć miejsca w swoich społeczeństwach i znoszą różnego rodzaju prześladowania, aż po śmierć. Jest wielu młodych, którzy ze względu na przymus lub brak alternatyw żyją, popełniając przestępstwa i dopuszczając się przemocy: dzieci-żołnierze, przestępcze i uzbrojone gangi , handel narkotykami, terroryzm itp. Ta przemoc niszczy wiele młodych istnień. Nadużycia i uzależnienia, podobnie jak przemoc i dewiacje, są jedną z przyczyn, które prowadzą młodych ludzi do więzienia, ze szczególną intensywnością w niektórych grupach etnicznych i społecznych. Wszystkie te sytuacje są dla Kościoła źródłem pytań i wyzwań.

Marginalizacja i niepokoje społeczne

42. Jeszcze liczniejsi na świecie są ludzie młodzi cierpiący z powodu marginalizacji i wykluczenia społecznego, z powodów religijnych, etnicznych lub ekonomicznych. Przypomnijmy sobie trudną sytuację nastolatek i osób młodych, które zachodzą w ciążę oraz plagę aborcji, a także rozprzestrzenianie się HIV, różnych form uzależnienia (narkotyki, hazard, pornografia itp.) oraz sytuację dzieci i młodzieży ulicy, którym brakuje domu, rodziny i środków finansowych. Na szczególną uwagę zasługują młodzi więźniowie. Różne wystąpienia podkreślały potrzebę doceniania przez Kościół zdolności młodych wykluczonych oraz wkład, jaki mogą oni wnieść do wspólnoty wierzących. Wspólnota ta pragnie odważnie stanąć po ich stronie, towarzyszyć im w procesach odzyskania godności i roli w budowaniu dobra wspólnego.

Doświadczenie cierpienia

43. Wbrew powszechnemu stereotypowi, świat młodzieży jest również głęboko naznaczony doświadczeniem kruchości, niepełnosprawności, choroby i cierpienia. W wielu krajach wzrasta rozprzestrzenianie się, zwłaszcza wśród młodych, różnych form złego samopoczucia psychicznego, depresji, chorób psychicznych i zaburzeń odżywiania, związanych z przeżyciami głębokiego nieszczęścia lub niemożności znalezienia miejsca w społeczeństwie. Nie wolno wreszcie zapominać o tragicznym zjawisku samobójstw. Młodzi ludzie, którzy przeżywają te trudne sytuacje i ich rodziny liczą na wsparcie wspólnot chrześcijańskich, które jednak nie zawsze są odpowiednio przygotowane, aby ich przyjąć.

Bogactwo kruchości

44. Wiele z tych sytuacji jest wytworem „kultury odrzucenia”: młodzi ludzie są jedną z pierwszych jej ofiar. Ponadto kultura ta może również przeniknąć młodych, wspólnoty chrześcijańskie i ich przywódców, przyczyniając się w ten sposób do degradacji ludzkiej, społecznej i środowiskowej, która dotyka nasz świat. Dla Kościoła jest to wezwanie do nawrócenia, solidarności i odnowionej działalności wychowawczej, do bycia obecnym szczególnie w tych trudnościach. Również ludzie młodzi, żyjący w takich sytuacjach, mają cenne bogactwa, którymi powinni dzielić ze wspólnotą i uczą nas mierzyć się z ograniczeniami, pomagając nam wzrastać w człowieczeństwie. Niewyczerpana jest kreatywność, z jaką wspólnota ożywiana radością Ewangelii może stać się alternatywą dla niedostatków i sytuacji trudności. W ten sposób społeczeństwo może doświadczyć, że kamienie odrzucone przez budujących mogą się stać kamieniami węgielnymi (por. Ps 118,22; Łk 20,17; Dz 4.11; 1P 2, 4).