Dokument końcowy Synodu Biskupów o młodzieży

ROZDZIAŁ IV. BYĆ MŁODYM DZISIAJ

Aspekty współczesnej kultury młodzieżowej

Oryginalność i specyficzność

45. Młode pokolenia cechuje specyficzne podejście do rzeczywistości. Ludzie młodzi domagają się akceptacji i poszanowania ich oryginalności. Wśród najwyraźniejszych cech specyficznych kultury młodych zaznaczono preferowanie obrazu w stosunku do innych języków przekazu, znaczenie wrażeń i uczuć emocji jako sposobu wyrażania rzeczywistości i pierwszeństwa konkretu i działania względem analizy teoretycznej. Istotne znaczenie mają relacje przyjaźni i przynależności do grup rówieśniczych, pielęgnowane również dzięki mediom społecznościowym. Ludzie młodzi cechuje zazwyczaj spontaniczna otwartość na różnorodność, co sprawia, że zwracają uwagę na kwestie pokoju, integracji i dialogu między kulturami i religiami. Liczne doświadczenia z wielu części świata pokazują, że młodzi ludzie potrafią być pionierami spotkania i dialogu międzykulturowego i międzyreligijnego na rzecz pokojowego współistnienia.

Zaangażowanie i uczestnictwo w życiu społecznym

46. Szczególną cechą dzisiejszej młodzieży jest zaangażowanie społeczne, chociaż przybiera ono inne formy niż w pokoleniach poprzednich. Obok niektórych osób obojętnych religijnie, wielu innych gotowych jest zaangażować się w inicjatywy wolontariatu, aktywną postawę obywatelską i solidarność społeczną. Trzeba im towarzyszyć i wspierać, aby ujawniły się talenty, umiejętności i kreatywność młodych oraz zachęcać ich do brania odpowiedzialności. Zaangażowanie społeczne i bezpośredni kontakt z ubogimi pozostają fundamentalną okazją do odkrywania lub pogłębiania wiary i rozeznawania swojego powołania. Istnieje silna i powszechna wrażliwość na kwestie ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju, które pobudziła encyklika Laudato si' . Dostrzeżono również gotowość zaangażowania politycznego na rzecz budowy dobra wspólnego, której Kościół nie zawsze potrafił towarzyszyć, oferując odpowiednie możliwości formacji i przestrzenie rozeznania. Jeśli chodzi o budowanie sprawiedliwości, młodzi zwracają się do Kościoła o zdecydowane i konsekwentne zaangażowanie, które wykorzeniłoby wszelkie ustępstwa na rzecz mentalności światowej.

Sztuka, muzyka i sport

47. Synod uznaje i docenia znaczenie, jakie ludzie młodzi przywiązują do ekspresji artystycznej we wszystkich jej formach. Wielu młodych wykorzystuje swoje talenty w tej dziedzinie, promując piękno, prawdę i dobro, rozwijając się w człowieczeństwie oraz w relacji z Bogiem. Dla wielu ekspresja artystyczna jest także autentycznym powołaniem zawodowym. Nie możemy zapominać, że od wieków „droga piękna” była jednym z uprzywilejowanych sposobów wyrażania wiary i ewangelizowania.

Szczególne jest znaczenie muzyki, stanowiącej środowisko, w którym stale zanurzeni są ludzie młodzi, a także kulturę i język zdolny do budzenia emocji i kształtowania tożsamości. Język muzyki stanowi także bogactwo duszpasterskie, będące wyzwaniem szczególnie dla liturgii i jej odnowy. Komercyjne ujednolicenie gustów może czasem zagrozić naruszeniem więzi z tradycyjnymi formami ekspresji muzycznej, a także ekspresją liturgiczną.

Równie istotne jest znaczenie, jakie wśród młodzieży zajmuje uprawianie sportu. Kościół nie powinien lekceważyć jego potencjału wychowawczego i formacyjnego, będąc w nim silnie obecnym. Światowi sportu należy pomóc w przezwyciężeniu obecnych w nim dwuznaczności, takich jak mitologizowanie mistrzów, podporządkowanie logice komercyjnej i ideologii sukcesu za wszelką cenę. W tym kontekście podkreślana jest wartość towarzyszenia i wsparcia niepełnosprawnych w sporcie.

Duchowość i religijność

Różne sytuacje religijne

48. Doświadczenie religijne młodych jest silnie uzależnione od kontekstu społecznego i kulturowego, w jakim żyją. W niektórych krajach wiara chrześcijańska jest silnym i żywym doświadczeniem wspólnoty, które młodzi ludzie dzielą z radością. W innych regionach starożytnej tradycji chrześcijańskiej większość ludności katolickiej nie żyje prawdziwą przynależnością do Kościoła. Nie brakuje jednak kreatywnych mniejszości oraz doświadczeń, które świadczą o odrodzeniu zainteresowań religijnych i są reakcją na wizję redukcjonistyczną i tłumiącą. W jeszcze innych miejscach katolicy, wraz z innymi wyznaniami chrześcijańskimi, są mniejszością, która niekiedy doznaje dyskryminacji, a nawet prześladowania. Wreszcie istnieją sytuacje, w których następuje rozwój sekt lub form religijności alternatywnej. Ci, którzy za nimi podążają, często są zawiedzeni i stają się przeciwnikami wszystkiego, co religijne. Jeśli w niektórych regionach młodzi ludzie nie mogą publicznie wyrazić swojej wiary albo nie uznaje się ich wolności religijnej, to gdzie indziej odczuwany jest ciężar wyborów dokonanych w przeszłości - także tych politycznych - które podważały wiarygodność Kościoła. Nie można mówić o religijności ludzi młodych, nie biorąc pod uwagę tych wszystkich różnic.

Poszukiwanie religijne

49. Zazwyczaj ludzie młodzi twierdzą, że poszukują sensu życia i wykazują zainteresowanie duchowością. Jednakże wrażliwość ta stanowi niekiedy bardziej poszukiwanie dobrego samopoczucia, niż otwartość na spotkanie z Tajemnicą żywego Boga. W niektórych kulturach wielu uważa religię za sprawę prywatną i wybiera z różnych tradycji duchowych elementy, w których odnajdują swoje przekonania. W ten sposób upowszechnia się pewien synkretyzm, rozwijający się na założeniu relatywistycznym, że wszystkie religie są sobie równe. Nie wszyscy postrzegają przynależność do wspólnoty wiary za uprzywilejowane dążenie do sensu życia, i towarzyszą tej wspólnocie, a czasami zastępują ją ideologiami czy dążeniami do sukcesu na płaszczyźnie zawodowej i ekonomicznej, w ramach logiki samorealizacji materialnej. Stale są jednak żywe pewne praktyki przekazane przez tradycję, takie jak pielgrzymki do sanktuariów, które czasami angażują bardzo liczne rzesze ludzi młodych oraz przejawy pobożności ludowej, często związane z nabożeństwem do Maryi i świętych, które przechowują doświadczenie wiary danego narodu.

Spotkanie z Jezusem

50. Tę samą różnorodność znajdujemy w relacji młodych z osobą Jezusa. Wiele uznaje Go za Zbawiciela i Syna Bożego i młodzi często czują się Jemu bliscy poprzez Jego matkę, Maryję i angażują się na drodze wiary. Inni nie mają z Nim relacji osobistej, ale uważają Go za dobrego człowieka i za odniesienie etyczne. Natomiast inni spotykają Go poprzez silne doświadczenie Ducha Świętego. Dla jeszcze innych jest On postacią z przeszłości, bez żadnego znaczenia egzystencjalnego lub bardzo daleką od doświadczenia ludzkiego.

Jeśli dla wielu młodych Bóg, religia i Kościół wydają się pustymi słowami, to są oni wrażliwi na osobę Jezusa, gdy jest ona przedstawiana w atrakcyjny i skuteczny sposób. Na różne sposoby także dzisiejsza młodzież mówi nam: „Chcemy ujrzeć Jezusa” (J 12,21), ukazując w ten sposób ów zdrowy niepokój, który cechuje serce każdego człowieka: „Niepokój poszukiwań duchowych, niepokój spotkania z Bogiem, niepokój miłości” (FRANCISZEK, Santa Messa per l’inizio del Capitolo Generale dell’ordine di sant’Agostino, 28 agosto 2013).

Pragnienie żywej liturgii

51. W różnych kontekstach młodzi katolicy domagają się propozycji modlitewnych i wydarzeń sakramentalnych zdolnych do przemieniania ich życia powszedniego w świeżą, autentyczną i radosną liturgię. W wielu częściach świata doświadczenie liturgiczne jest głównym elementem tożsamości chrześcijańskiej i cieszy się szerokim i przekonującym uczestnictwem. Młodzi dostrzegają w niej uprzywilejowane doświadczenie Boga i wspólnoty kościelnej oraz punkt wyjścia w kierunku misji. Gdzie indziej jesteśmy świadkami pewnego odejścia od sakramentów i niedzielnej Eucharystii, postrzeganych raczej jako przykazanie moralne niż radosne spotkanie ze Zmartwychwstałym i ze wspólnotą. Ogólnie rzecz biorąc, zauważamy, że nawet tam, gdzie oferowana jest katecheza o sakramentach, słabe jest towarzyszenie edukacyjne, by przeżywać głęboko celebrację, żeby wejść w tajemnicze bogactwo jej symboli i obrzędów.