Dokument końcowy Synodu Biskupów o młodzieży

Proces synodalny trwa

120. Czas spotkania i dokument zawierający jego owoce nie zamykają procesu synodalnego, ale stanowią jego etap. Ponieważ, pomimo wspólnoty jednej wiary, konkretne warunki, realne możliwości i pilne potrzeby młodych ludzi są bardzo różne w poszczególnych krajach i kontynentach, zachęcamy Konferencje Episkopatów i Kościoły partykularne do kontynuowania tego procesu, angażując się we wspólnotowe procesy rozeznania, które obejmowały by również udział w obradach osób, które nie są biskupami tak, jak to uczynił ten Synod. Styl tych procesów kościelnych powinien obejmować braterskie słuchania i dialog między pokoleniami, w celu opracowania wytycznych duszpasterskich zwracających uwagę szczególnie na młodych ludzi zepchniętych na margines i tych, którzy mają niewielki lub żaden kontakt ze wspólnotami kościelnymi. Mamy nadzieję, że w procesach tych wezmą udział rodziny, instytuty zakonne, stowarzyszenia, ruchy i sami ludzie młodzi, aby „płomień”, tego, czego doświadczyliśmy w tych dniach rozprzestrzeniał się.

Synodalny kształt Kościoła

121. Przeżyte doświadczenie uświadomiło uczestnikom synodu ważność synodalnego kształtu Kościoła dla przepowiadania i przekazu wiary. Uczestnictwo młodzieży przyczyniło się do „przebudzenia” synodalności, która jest „konstytutywnym wymiarem Kościoła. [...] Jak mówi św. Jan Chryzostom - «Kościół i Synod to synonimy» - bowiem Kościół nie jest niczym innym jak «wędrowaniem razem» owczarni Bożej po ścieżkach historii na spotkanie z Chrystusem Panem” (FRANCISZEK, Przemówienie podczas uroczystości upamiętniającej 50. rocznicę ustanowienia Synodu Biskupów, 17 października 2015). Synodalność charakteryzuje zarówno życie, jak i misję Kościoła, który jest ludem Bożym, tworzonym przez młodych i starszych, mężczyzn i kobiety wszystkich kultur i perspektyw, jest ciałem Chrystusa, w którym jesteśmy członkami jedni drugich, począwszy od tych, który zostali usunięci na margines i znieważeni. Podczas wymiany zdań i świadectw Synod ukazał pewne podstawowe cechy stylu synodalnego, ku któremu powinniśmy się nawrócić.

122. Wiara jest przekazywana w relacjach - z Chrystusem, z innymi, we wspólnocie. Również w świetle misji, Kościół jest powołany do przyjęcia postawy relacyjnej, która stawia w centrum słuchanie, akceptację, dialog, wspólne rozeznanie w procesie, który przemienia życie uczestniczących w nim osób. „Kościół synodalny to Kościół, który słucha, ze świadomością, że słuchać «to coś więcej niż słyszeć» Jest to wzajemne słuchanie, przez które każdy może się czegoś nauczyć. Lud wierny, kolegium biskupów, Biskup Rzymu: jeden wysłuchuje innych; a wszyscy wsłuchują się w Ducha Świętego, «Ducha Prawdy» (J 14, 17), aby poznać to, co On «mówi (...) do Kościołów» (Ap 2, 7). (FRANCISZEK, Przemówienie podczas uroczystości upamiętniającej 50. rocznicę ustanowienia Synodu Biskupów, 17 października 2015). W ten sposób Kościół ukazuje się jako „namiot spotkania”, gdzie przechowywana jest Arka Przymierza (por. Wj 25): Kościół dynamiczny i będący w ruchu, który towarzyszy w drodze, umocniony przez wiele charyzmatów i posług. W ten sposób Bóg staje się obecny w tym świecie.

Kościół zaangażowany i współodpowiedzialny

123. Cechą charakterystyczną tego stylu Kościoła jest docenienie charyzmatów, jakie daje Duch zależnie od powołania i roli każdego z jego członków, poprzez zjawisko współodpowiedzialności. Do jego wprowadzenia w czyn konieczne jest nawrócenie serca i gotowość do wzajemnego słuchania, co buduje skuteczne poczucie bycia wspólnotą. Ożywiani tym duchem, możemy przejść do Kościoła zaangażowanego i współodpowiedzialnego, zdolnego, by docenić bogactwo różnorodności, z których jest on stworzony, przyjmując z wdzięcznością wkład wiernych świeckich, w tym młodzieży i kobiet, życia konsekrowanego męskiego i kobiecego a także grup, stowarzyszeń i ruchów. Nikt nie może być odsuwany na bok, czy też stać z daleka. Jest to sposób zarówno na uniknięcie klerykalizmu, który wyklucza wielu z procesów decyzyjnych jak i klerykalizacji świeckich, która ich zamyka, zamiast skierowywać ku zaangażowaniu misyjnemu w świecie.

Synod postuluje uczynienie rzeczywistym i zwyczajnym czynny udział ludzi młodych we współodpowiedzialności Kościołów partykularnych, a także w organizmach Konferencji Episkopatów i Kościoła powszechnego. Wnosi także o wzmocnienie działalności Biura ds. Młodzieży Dykasterii ds. Świeckich, Rodziny i Życia poprzez ustanowienie organu przedstawicielskiego młodzieży na szczeblu międzynarodowym.

Procesy rozeznania wspólnotowego

124. Doświadczenie „podążania razem” jako lud Boży pomaga nam coraz lepiej rozumieć znaczenie autorytetu w perspektywie służby. Od pasterzy wymagana jest umiejętność rozwijania współpracy w dawaniu świadectwa i w misji, oraz wspierania procesów rozeznania wspólnotowego, by dokonać interpretacji znaków czasu w świetle wiary i pod kierunkiem Ducha Świętego, przy udziale wszystkich członków wspólnoty, zaczynając od tych, którzy znajdują się na marginesie. Przywódcy kościelni o tych zdolnościach potrzebują specjalnej formacji do synodalności. Z tego punktu widzenia obiecujące zdaje się być zorganizowanie wspólnych kursów formacyjnych dla młodych świeckich, zakonników i seminarzystów, w szczególności w zakresie sprawowania władzy lub pracy zespołowej.

Styl dla misji

Komunia misyjna

125. Synodalne życie Kościoła jest zasadniczo ukierunkowane na misję: jest „znakiem i narzędziem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem, i jedności całego rodzaju ludzkiego” (Lumen gentium, 1), aż do dnia, w którym Bóg będzie „wszystkim we wszystkich” (1 Kor 15, 28). Ludzie młodzi, otwarci na Ducha Świętego mogą pomóc Kościołowi w dokonaniu paschalnego przejścia od „indywidualistycznie pojmowanego «ja» do kościelnego «my», gdzie każde «ja», będąc przyobleczonym w Chrystusa (por. Ga 2,20), żyje i podąża z braćmi i siostrami jako podmiot odpowiedzialny i aktywny w jednej misji ludu Bożego” (MIĘDZYNARODOWA KOMISJA TEOLOGICZNA, La sinodalità nella vita e nella missione della Chiesa, 2 marca 2018, 107). To samo przejście, pod wpływem natchnienia Ducha Świętego i przewodnictwem pasterzy musi nastąpić we wspólnocie chrześcijańskiej, wezwanej do porzucenia koncentrowania się na swoim „ja”, na swojej samozachowawczości, aby budować „my”, sprzyjające integracji całej rodziny ludzkiej i całego stworzenia.

Misja w dialogu

126. Ta fundamentalna dynamika ma wyraźne konsekwencje dla sposobu wypełniania misji razem z młodzieżą, która wymaga nawiązania otwartego, szczerego i bezkompromisowego dialogu z wszystkimi ludźmi dobrej woli. Jak stwierdził św. Paweł VI:

„Kościół przybiera postać słowa, orędzia i dialogu” (Ecclesiam suam, 67). W świecie charakteryzującym się różnorodnością narodów i kultur, „podążanie razem” ma fundamentalne znaczenie dla wiarygodności i skuteczności inicjatyw solidarności, integracji, krzewienia sprawiedliwości i dla ukazania, na czym polega kultura spotkania i bezinteresowności.

To właśnie młodzi, którzy codziennie kontaktują się z rówieśnikami z innych wyznań chrześcijańskich, religii, przekonań i kultur, pobudzają całą wspólnotę chrześcijańską do życia w ekumenizmie i dialogu międzyreligijnym. Wymaga to odwagi parezji [wolnej, szczerej otwartej wypowiedzi] w mówieniu, a także pokory w słuchaniu, przyjmując ascezę - a czasami męczeństwo - jakie to pociąga za sobą.

Ku peryferiom świata

127. Praktyka dialogu i poszukiwanie wspólnych rozwiązań stanowią wyraźny priorytet w czasie, gdy systemy demokratyczne zmagają się z wyzwaniem niskiego poziomu uczestnictwa i nieproporcjonalnego wpływu małych grup interesu, które nie mają szerokiego odzwierciedlenia wśród ludności, a także z niebezpieczeństwem redukcjonistycznym, technokratycznym i autorytarnym. Wierność Ewangelii ukierunkuje ten dialog na poszukiwanie odpowiedzi na podwójny krzyk ubogich i ziemi (por. FRANCISZEK, Laudato si’, 49), wobec którego młodzi ludzie wykazują szczególną wrażliwość, włączając do procesów społecznych inspiracje płynące z zasad nauki społecznej: godność osoby, powszechnego przeznaczenie dóbr, preferencyjne traktowanie ubogich, prymat solidarności, dbanie o pomocniczość, troskę o wspólny dom. Żadne powołanie w Kościele nie może mieścić się poza wspólnotową dynamiką wyjścia i dialogu. Z tego względu wszelki wysiłek towarzyszenia musi zmierzyć się z tą perspektywą, zachowując szczególną uwagę względem najbiedniejszych i najsłabszych.