Jerozolima pod Moskwą

Czytając patriarsze tytuły, przypominam sobie, że większość tych ziem należała wówczas do Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Cerkiew wskazywała więc carowi kierunek ekspansji. Obok wizerunku Nikona wisi portret cara Aleksego Michajłowicza Romanowa, którego patriarcha był przez długi czas duchowym przewodnikiem i mentorem. Pragnąc pogłębić religijność Rosjan, Nikon postanowił w 1656 r. wznieść pod Moskwą zespół klasztorny przypominający Jerozolimę. Nazwę Nowa Jerozolima nadał klasztorowi sam car.

Sobór Zmartwychwstania jest ciągle w odbudowie po wojennych zniszczeniach

Był w tym projekcie ślad imperialnego marzenia i planu, aby Moskwę uczynić centrum świata. Czas był sprzyjający. Rosja okrzepła i drapieżnie zerkała na ziemie sąsiadów, pamiętając o przepowiedni, że będzie Trzecim Rzymem. Nikon rozwinął tę myśl i uznał, że Trzeci Rzym powinien mieć także własną Jerozolimę. Miała być centrum życia religijnego wszystkich prawosławnych, skupiając ich wokół tronów patriarchy i cara.