Nauki Jana Pawła II wpłynęły na wzrost dzietności w Ameryce Łacińskiej

Nawet ćwierć miliona dodatkowych narodzin mogło mieć miejsce w Ameryce Łacińskiej w wyniku nauk papieża Jana Pawła II, głoszonych podczas jego pielgrzymek – wynika z badania, przeprowadzonego przez naukowców z amerykańskiego Uniwersytetu Notre Dame w stanie Indiana. Analiza danych z 13 państw latynoamerykańskich sugeruje, że przesłanie polskiego papieża dotyczące małżeństwa, życia i wartości rodzinnych miało wymierny wpływ na decyzje prokreacyjne mieszkańców regionu.

Zespół badawczy pod kierunkiem prof. Lakshmi Iyer przeanalizował 16 wizyt apostolskich, które odbyły się w latach 1979–1996, Badanie pt. „Religion and Demography: Papal Influences on Fertility” analizuje wpływ nauczania Jana Pawła II na decyzje prokreacyjne łącznie w 13 krajach Ameryki Łacińskiej. Naukowcy wzięli pod uwagę dane z ankiet demograficznych oraz treść papieskich przemówień, w których poruszał tematy małżeństwa, życia rodzinnego, antykoncepcji i aborcji. Jak ustalili, w ciągu dwóch do pięciu lat po wizycie papieża wskaźnik dzietności w regionach odwiedzonych przez Jana Pawła II wzrósł średnio o 0,3–0,4 proc., co przekłada się na 220–251 tys. dodatkowych urodzeń.

Słuchali nie tylko wierzący

Wyniki badań opisał Tim Daniels, dziennikarz agencji Zenit News. Cytuje on słowa prof. Iyer, która stwierdza, że podczas pielgrzymek papieża „ludzie naprawdę słuchali – i reagowali”. Największy wzrost liczby urodzeń odnotowano w Salwadorze, a inne wyraźne efekty miały miejsce w Meksyku, Brazylii i Kolumbii. Co ciekawe, wpływ papieża był najsilniejszy wśród osób mniej związanych z nauczaniem Kościoła – w tym wśród osób zamożniejszych, lepiej wykształconych, a także nieidentyfikujących się jako katolicy. Efekty były szczególnie widoczne w przypadku pierwszych urodzeń oraz decyzji o zawarciu małżeństwa.

„Odkryliśmy, że zmiany we wskaźnikach dzietności są ściśle powiązane z treścią przemówień papieskich” – powiedziała prof. Iyer. Badanie wykazało, że wzrost liczby urodzeń był wyraźniejszy tam, gdzie papież szczególnie akcentował wartości rodzinne, potępiał aborcję i środki antykoncepcyjne. Natomiast tam, gdzie krytykował współżycie przedmałżeńskie, zauważono spadek liczby poczęć – co autorzy interpretują jako efekt odwlekania decyzji o współżyciu lub decyzji o zawarciu ślubu.

„Dzietność nie jest zjawiskiem naturalnym jak pogoda – to efekt decyzji kulturowych i osobistych wyborów” – podkreśla prof. Iyer. Badacze zauważają, że postać papieża Jana Pawła II stała się nośnikiem norm społecznych i moralnych, które miały realny wpływ na życie prywatne milionów ludzi.

Niezwykły wpływ nauczania przywódcy duchowego

Jak informuje agencja Zenit, to jedno z pierwszych badań, które w sposób ilościowy łączy wystąpienia religijnego przywódcy z tak wymiernym zjawiskiem społecznym jak liczba urodzeń. Naukowcy wskazują, że podobny – choć bardziej symboliczny – efekt miał zwierzchnik Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego, patriarcha Eliasz II w Gruzji, który obiecał osobiście chrzcić trzecie dzieci w rodzinach – co także przyczyniło się do wzrostu dzietności. 

Zespół badawczy podkreśla, że wyniki ich pracy mają znaczenie nie tylko dla demografii, ale i dla zrozumienia roli przywództwa moralnego w kształtowaniu norm społecznych.

W drugiej połowie XX wieku Ameryka Łacińska przeżywała gwałtowny spadek dzietności – z 5,9 dziecka na kobietę w 1960 r. do 2,2 w 2010 r. Papieskie wizyty mogły tymczasowo odwrócić ten trend.

Z badaniem można zapoznać się tutaj: https://populationanalytics.nd.edu/assets/606960/iyer_etal_wp_202501.pdf