Jerozolima pod Moskwą

Przewodniczka, poza informacjami o przeszłości klasztoru, traktuje spotkanie jako okazję do ewangelizacji. Pyta młodych o szczegóły z życia świętych oraz prawdy wiary. Odpowiedzi są często zaskakująco trafne, biorąc pod uwagę, że religia jest nadal nauczana tylko w parafialnych szkołach niedzielnych. Gdy wchodzimy do świątyni pw. Konstantyna i Heleny, uczy grupę okolicznościowej modlitwy, zachęca do prywatnej adoracji relikwii oraz wypicia wody z „cudownego” źródła, symbolizującego to, które wytrysnąć miało w miejscu, gdzie św. Helena znalazła relikwie Krzyża Świętego. Starsi także uczestniczą w tym rytuale. Ci, którzy byli tu wcześniej, szukają w zabudowaniach, gdzie żyją mnisi, ojców, aby wyspowiadać się, bądź po prostu porozmawiać o problemach życiowych. Niestety, na skutek tego, że nie zakończono prac konserwatorskich w soborze Zmartwychwstania, liturgia w nim sprawowana jest tylko w niedzielę. Można natomiast modlić się w odtworzonej z wielkim pietyzmem kaplicy Golgoty.

Model Bazyliki Grobu Pańskiego przesłany z Jerozolimy do Moskwy w XVII w.

Marzenie o Trzecim Rzymie
Klasztor Nowa Jerozolima powstał w drugiej połowie XVII w. z inicjatywy patriarchy Nikona (Nikity Minowa), jednej z ciekawszych postaci rosyjskiego prawosławia. Minow pochodził z chłopów. Jego ojciec był Mordwinem, matka Rosjanką. Długo nie mógł zdecydować się na przyjęcie ślubów zakonnych. Pełnił posługę jako niższy duchowny prawosławny, miał żonę i trójkę dzieci. Gdy we wczesnej młodości wszystkie umarły, małżonkowie odczytali to jako znak. Po dziesięciu latach małżeństwa postanowili zostać mnichami. Tak zaczęła się kościelna kariera Minowa, znanego odtąd pod zakonnym imieniem Nikon. W 1652 r. sobór wybrał go na patriarchę „carskiego grodu Moskwy i całej Wielkiej, Małej i Białej Rusi” (czyli dzisiejszej Rosji, Ukrainy i Białorusi), jak głosiła oficjalna tytulatura, którą odczytuję na rycinie z jego portretem, umieszczonej w klasztornym muzeum.