Cisza!

Żyjemy w zbyt głośnym świecie. Czy trzeba podawać przykłady? Za moim oknem wciąż jednostajny szum autostrady. Na koncertach, w kinach, na dyskotekach moc fali dźwiękowej dosłownie wywraca wnętrznościami. Z urządzeń wszelakich docierają do nas setki piosenek, filmów, filmików, audiobooków, dźwieków... Tego wszystkiego jest za dużo. Telefony dzwonią wszędzie, także w kościołach. Ludzie wciąż ze sobą rozmawiają, piszą SMS-y, ale zanika sztuka rozmowy. Wygłaszamy monologi, walczymy zażarcie, by powiedzieć swoje. W kółko słyszymy: „ja panu nie przerywałem”.

Skutkiem dyktatury hałasu jest nie tylko uszkodzony słuch, często w młodym wieku. To przede wszystkim utrata umiejętności słuchania. Nie tylko innych, ale i siebie. I skutek najgroźniejszy – przestajemy słyszeć Boga, który przemawia w ciszy. Tracimy religijny słuch duszy.

  Kard. Robert Sarah, Nicolas Diat Moc milczenia Wydawnictwo Sióstr Loretanek Warszawa, 2017 ss. 349
Rozmowa w kartuzji

„Moc milczenia. Przeciwko dyktaturze hałasu” to kolejna książka kard. Roberta Saraha i Nicholasa Diata. Wspominałem o niej, kreśląc sylwetkę kard. Saraha (GN nr 27/2017). Wtedy książka nie była jeszcze dostępna po polsku. Dziś już jest w naszych księgarniach. Ta pozycja to lekarstwo dla ludzi umęczonych zgiełkiem i zarazem przewodnik wprowadzający w głęboki sens milczenia. Jej lektura działa na człowieka z jednej strony kojąco, a z drugiej… niepokojąco. Dlaczego niepokojąco? Bo dzięki niej odkrywamy, ile w nas samych zgiełku, jak wiele spraw, osób, słów odbiera nam ciszę niezbędną do głębokiej relacji z Bogiem. Plus jest taki, że budzi się w człowieku pragnienie ciszy, pojawia się tęsknota za milczeniem, które mówi.

Nicholas Diat prowokuje swoimi pytaniami kardynała do dłuższych wypowiedzi, nie przerywa, słucha. Kard. Sarah, odpowiadając, cytuje obficie mistrzów życia duchowego, zarówno tych dawnych, jak i współczesnych. W ostatnim rozdziale do rozmowy włącza się generał Zakonu Kartuzów Dysmas de Lassus. Praca nad tą książką odbywała się w Wielkiej Kartuzji, macierzystym domu surowego zakonu pustelników żyjących modlitwą, samotnością i ciszą. Duch kontemplacji unosi się nad słowami tej książki.

Jak to możliwe, by napisać tak wiele słów (350 stron) o ciszy? Okazuje się, że cisza to nie tylko brak słów czy dźwięków, ale niezwykłe bogactwo treści. Książka jest podzielona na ponumerowane fragmenty. I słusznie, ponieważ nie jest to jakiś jednolity traktat, ale raczej zbiór mądrościowych sentencji, do których człowiek ma ochotę wracać, sięgać na wyrywki. To książka, którą warto zabrać na rekolekcje czy dzień skupienia jako duchowe czytanie.

Walka o ciszę

Cisza jest dziś czymś, co nie jest nam dane. Trzeba ją wywalczyć. Pokonać cywilizację zgiełku, zewnętrznego i wewnętrznego. „Hałas nas otacza i osacza” (148). „Hałas to gwałt na duszy, hałas to »milczące« rujnowanie wnętrza. Człowiek ma skłonność do pozostawania na zewnątrz siebie. Ale nieustannie trzeba wracać do wewnętrznej twierdzy” (149). Kardynał akcentuje, że walka o ciszę jest w gruncie rzeczy zmaganiem o Boga i o siebie, o własne szczęście. Dlatego tak ważne są chwile, kiedy na osobności, jak Jezus, szukamy „pustyni”, aby wsłuchiwać się w ciszę.

„Dramat naszego świata nigdzie indziej nie jest tak zrozumiały, jak w furii hałasu pozbawionego sensu, obsesyjnie nienawidzącego ciszy. Ta epoka nienawidzi tego, do czego prowadzi nas cisza: spotkania, zachwytu i klęknięcia przed Bogiem” (74). Człowiek dziś „przywykł do ustawicznego szumu, który wpędza go w chorobę i daje mu poczucie bezpieczeństwa. Pozbawiony hałasu człowiek jest rozgorączkowany, podminowany, zagubiony. Hałas go uspokaja jak narkotyk, od którego się uzależnił (…). Hałas jest jednak niebezpieczną i złudną kuracją, diabelskim kłamstwem, które pozwala człowiekowi unikać konfrontacji z własną pustką wewnętrzną” (21).