Franciszek – swój czy obcy?

Tekst opublikowano pierwotnie w Gościu Opolskim nr 45/2017, z 12 listopada 2017 r.

W tym roku podczas trzydniowego Seminarium Śląskiego, które odbywało się w Kamieniu Śląskim już po raz 22., podjęto temat „Sami swoi? Wielokulturowość we współczesnej Europie”. Na plan pierwszy wybijały się oczywiście wątki polityczne, prawne i moralne, związane z kryzysem migracyjnym. A już absolutnym pochwyceniem „byka za rogi” była ostatnia sesja seminarium pt. „Obcy i obcość w wymiarze religijnym i obrządku kościelnym”, którą prowadził red. Krzysztof Ogiolda z NTO. Wyniki swoich badań nad komentarzami internautów na portalu wPolityce.pl przedstawił dr Rafał Cekiera, socjolog z Uniwersytetu Śląskiego, a wyniki badań ankietowych, przeprowadzonych wśród kleryków w czterech seminariach duchownych, dr Konrad Pędziwiatr z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.

Franciszek zhejtowany

Dr Cekiera przeanalizował wszystkie komentarze zamieszczone między 9 czerwca a 9 października br. na portalu wPolityce.pl pod artykułami, w których tytule pojawiło się słowo „papież” albo „Franciszek”. Wśród 863 komentarzy pod 59 tekstami ponad trzy czwarte było zdecydowanie negatywnych. Niewiele było neutralnych, a tylko 12 komentarzy (tj. 1,39%) miało wydźwięk pozytywny. – Papież jest na tym najpopularniejszym portalu, reklamującym się jako konserwatywny, naznaczany obcością przez internautów poprzez kilka kategorii: dziwność, śmieszność, głupota, niezrozumiałość, wstręt i odraza, zagrożenie – mówił dr Cekiera. Mówca wyróżnił kilka aspektów traktowania papieża Franciszka jako obcego: porównanie z poprzednikami, postrzeganie go jako uzurpatora, jako antychrześcijanina – wroga chrześcijaństwa i wroga Polski. Cytat z tego forum pod tekstem o pierwszej rocznicy wizyty Franciszka na Jasnej Górze: „papież pokalał swoją obecnością nasze najświętsze miejsce chrześcijańskiego kultu”.

R. Cekiera zauważył, że choć forum wPolityce.pl jest moderowane, niekiedy wpisy są usuwane, a bywa, że pod niektórymi artykułami wyłączane, to jednak wśród wielu nieusuniętych komentarzy na temat papieża pojawiają się sformułowania ewidentnie obraźliwe, np. „Belzebub”. – Porównywałem wpisy na portalu wPolityce.pl i na forum tygodnika „Nie”, na które wszedłem po raz pierwszy. Proszę mi wierzyć, że papież nie jest tak obrażany na forum „Nie” jak na forum wPolityce.pl. To było dla mnie zdumiewające. Na forum wPolityce.pl nie ma krytyki i merytorycznego sporu czy niezgody na pewne posunięcia, które pewnie są kontrowersyjne, ale papież jest atakowany i obrażany w… obronie wiary katolickiej – powiedział „Gościowi Opolskiemu” Rafał Cekiera.

Poglądy papieża i biskupów kontestowane

Dr Pędziwiatr przedstawił wyniki badań pt. „Obcy obecni i nieobecni w oczach przyszłych księży katolickich”, które przeprowadził w listopadzie i grudniu ub.r. w seminariach duchownych w Krakowie, Katowicach, Gdańsku i Pelplinie. Na ankiety odpowiedziało w sumie 162 kleryków. Analizując wyniki, socjolog zauważył duży rozdźwięk między deklarowaną ogólnie zgodą (70 proc.) z papieżem Franciszkiem i stanowiskiem Konferencji Episkopatu Polski w kwestii kryzysu migracyjnego a poglądami na kwestie szczegółowe. Na przykład tylko 30 proc. ankietowanych zgadzało się z prośbą papieża, aby każda parafia przyjęła jedną rodzinę uchodźców. –

Postrzeganie uchodźców dramatycznie zmieniło się w roku 2015, przez polityzację i instrumentalizację tej kwestii. Na temat uchodźców z Bliskiego Wschodu poglądy kleryków są bardzo zbliżone do opinii ogółu społeczeństwa – podkreślił dr Pędziwiatr. 72 proc. badanych kleryków uważa, że uchodźcy są zagrożeniem dla bezpieczeństwa, a 50 proc., że także dla zdrowia publicznego (!). Krakowski socjolog wskazywał, że głównym źródłem informacji dla kleryków jest internet (85 proc.), zwłaszcza media społecznościowe.

– Na kształtowanie się uprzedzeń media tradycyjne wpływają w o wiele mniejszym stopniu. W mediach społecznościowych otaczamy się ludźmi, którzy myślą podobnie i bombardują nas informacjami, np. że uprzedzenia są właściwe. To bardzo poważny problem – mówił dr K. Pędziwiatr, przytaczając kolejne liczby mówiące o wysokim poziomie obaw kleryków przed obcymi i niewielkim poziomie tolerancji dla obcych oraz innych religii (np. 44 proc. uważa, że islam w Polsce powinien być zakazaną religią). –

Poglądy papieża i episkopatu są bardzo kontestowane przez kleryków, szczególnie jeśli wyjdziemy poza analizę oficjalnych wypowiedzi biskupów – puentował badacz, podając jeszcze jedną liczbę, która jest wymowna w kontekście ostatniej wypowiedzi prymasa Polski (choć trzeba przypomnieć, że badania odbyły się wcześniej). Około 13 procent badanych kleryków uważa, że księża mogą brać udział w demonstracjach przeciwko uchodźcom islamskim.