Życie w wolności i bez przemocy

290. Jakie warunki muszą być spełnione, by można mówić o „wojnie obronnej”?

Obrona z użyciem broni może być uzasadniona jedynie w ściśle określonych przypadkach. O prawie do użycia broni powinny decydować instytucje, którym została powierzona ochrona dobra powszechnego. Cztery kryteria wydają się wyjątkowo ważne:

• Agresja wciąż trwa i tworzy poważną szkodę.

• Nie ma żadnych innych możliwości, aby zapobiec powstałej szkodzie i ją przezwyciężyć. Wszystkie możliwości pokojowego rozwiązania konfliktu muszą być wyczerpane.

• Konsekwencje użycia broni w celach obrony nie mogą być większe niż szkody wyrządzone przez agresora. Przy tym punkcie trzeba szczególnie wziąć pod uwagę pustoszące skutki użycia broni masowego rażenia.

• Obrona musi mieć realistyczne szanse na powodzenie.

291. Czy także w przypadku wojny obronnej istnieją granice użycia siły?

Także wtedy, gdy użycie broni uzasadnione jest obroną, nie wszystkie środki odparcia agresora są dozwolone. W żadnych okolicznościach nie może być przekraczana granica tego, co konieczne i stosowne. Oznacza to, że w sytuacji obrony przed bezpodstawnym atakiem można użyć tylko tyle przemocy, ile jest konieczne, by osiągnąć cel obrony.

292. Na co w czasie wojny muszą zwracać uwagę żołnierze?

Żołnierze są zobowiązani do tego, by odmówić wykonania rozkazów, które naruszają prawa narodów. Żołnierz na przykład ma prawo odmówić wzięcia udziału w masowej egzekucji cywili lub jeńców wojennych, nawet jeśli tak rozkazują przełożeni. W tym przypadku żołnierz nie może się powołać na to, że jedynie wykonuje rozkazy. Jest odpowiedzialny za swoje czyny.

293. A co z ofiarami wojny?

Niewinne ofiary, które nie potrafią same się obronić przed atakiem, muszą być chronione za wszelką cenę. Ta ochrona dotyczy zwłaszcza ludności cywilnej. Strony toczące wojnę są także odpowiedzialne za uchodźców oraz narodowe, etyczne, religijne i językowe mniejszości. Próby zniszczenia całych grup społecznych na drodze ludobójstwa lub czystek etnicznych są przestępstwem przeciwko Bogu i przeciw ludzkości.

294. Co należy robić, gdy pojawia się zagrożenie ludobójstwem?

Międzynarodowa społeczność ma moralny obowiązek ingerowania w konflikt, by ratować grupy, których przeżycie jest zagrożone lub których podstawowe prawa są dotkliwie naruszane. W tego typu ingerencji prawo międzynarodowe musi być ściśle przestrzegane, a także trzeba mieć na względzie zasadę równości narodów. W tym kontekście Kościół popiera Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, który karze odpowiedzialnych za szczególnie ciężkie przewinienia: ludobójstwa, przestępstwa przeciwko ludzkości, zbrodnie wojenne, przestępstwo wojny zaczepnej.