Życie w wolności i bez przemocy

285. Jak Kościół postrzega wojnę?

Wojna jest najgorszym i najbardziej brzemiennym w skutki udaremnieniem pokoju. Z tego powodu Kościół potępia „nieludzkość wojny” (Gaudium et spes, 77 oraz Katechizm Kościoła Katolickiego, 2307–2317). Wojna nigdy nie jest odpowiednim sposobem rozwiązywania problemów, które pojawiają się między narodami, ponieważ szkodzi każdej ze stron i powoduje wciąż nowe i coraz bardziej złożone konflikty. „Wojna jest zawsze porażką ludzkości” (Jan Paweł II, Przemowa dla korpusu dyplomatycznego, 13.03.2003).

286. Jakie strategie mogłyby zapobiec wojnie i przemocy?

Walka o pokój nie może polegać jedynie na rozbrojeniu lub tłumieniu konfliktów siłą. Przyczyną przemocy jest często kłamstwo, a najczęściej niesprawiedliwość. Niesprawiedliwe struktury prowadzą zawsze do wyzysku i nędzy. Niemożność udziału w zyskach i ograniczona wolność objawiają się gwałtownym oporem. Dlatego wojny można uniknąć tylko tam, gdzie powstają wolne społeczności, w których panują sprawiedliwe relacje, a wszyscy ludzie mają perspektywy rozwoju. Wojnie pozwala też zapobiec przemyślana pomoc w rozwoju.

287. Co musi się wydarzyć, gdy podmioty polityczne nie potrafią same zatroszczyć się o pokój?

Istnieją często sytuacje, gdy państwa nie dysponują odpowiednimi środkami, by zadbać o obronę własną i o obronę pokoju. Dlatego Kościół, obok pomocy dla krajów rozwijających się, wspiera pokój i buduje zaufanie między narodami, popierając aktywność regionalnych i międzynarodowych organizacji. Często można było zobaczyć korzyści płynące z faktu, że Kościół katolicki ma charakter międzynarodowy. Dzięki temu dysponuje wolnością wydawania osądów i wspierania chrześcijan w niesprawiedliwych reżimach.

288. Jakie sankcje należy stosować w sytuacjach konfliktu i zagrożenia wojną?

Sankcjami wspólnoty międzynarodowej są rozsądne działania przeciwko państwom, które uciskają część swojej ludności lub zagrażają pokojowemu współistnieniu społeczeństwa. Cele tych posunięć muszą być tak sformułowane, by nie wynikały z tego żadne nieporozumienia. Sankcje muszą być regularnie sprawdzane przez odpowiedzialne za to organy międzynarodowej wspólnoty, by obiektywnie ocenić ich skuteczność i ich faktyczne następstwa dla ludności cywilnej. Ich celem jest ułatwianie przebiegu negocjacji i rozmów; jednakże sankcje nie mogą bezpośrednio karać ludność. Z tego powodu np. embargo gospodarcze musi być ograniczane czasowo, a jego skutki nie mogą dotykać wszystkich bez wyjątku.

289. Co dzieje się, gdy mimo wszystko wybucha wojna?

Wojny mające na celu podbicie kraju lub atak są niemoralne same z siebie. Gdy wybucha wojna, władza zaatakowanego państwa ma prawo i obowiązek zorganizować obronę także przy użyciu broni. Dlatego państwa mogą dysponować siłami zbrojnymi i posiadać broń, by chronić swoje społeczeństwo przed atakami z zewnątrz. Z tego samego powodu chrześcijanie mogą być żołnierzami, pod warunkiem że siły zbrojne służą zapewnieniu bezpieczeństwa i wolności kraju. Powoływanie dzieci i nieletnich do służby wojskowej jest przestępstwem. Ich udział w siłach zbrojnych w jakiejkolwiek formie musi być powstrzymany, a dawne „dzieci-żołnierze” muszą zostać ponownie zintegrowane ze społeczeństwem.