Inkwizycja. Jak przebiegał proces?

Przypisy:

1. B. Kumor, Historia Kościoła, t. 3: Złoty okres średniowiecza chrześcijańskiego, Lublin 2001, s. 215, 216.
2. Konstytucja 18 soboru laterańskiego IV (1215): „Żaden duchowny nie może wydawać ani ogłaszać wyroku śmierci, wykonywać kary śmierci ani przy niej asystować (...). Żaden duchowny nie napisze ani nie podyktuje pisma wyznaczającego karę śmierci (...). Żaden duchowny nie może stawać na czele najemnych żołnierzy, kuszników ani w ogóle tego typu ludzi krwi. Ponadto sztuką chirurgii, która pozwala na wypalanie i amputacje, nie może się zajmować subdiakon, diakon ani kapłan (...). Oczywiście pozostają w mocy wcześniej wydane zakazy dotyczące walk indywidualnych oraz pojedynków”, Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński i polski, t. 2: Konstantynopol IV, Lateran I, Lateran II, Lateran III, Lateran IV, Lyon I, Lyon II, Vienne, red. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2002, s. 257. Warto podkreślić, że cytowany zapis został sformułowany na niespełna dwadzieścia lat przed uruchomieniem inkwizycji papieskiej, a w kontekście trwających już od kilkudziesięciu lat postępowań tzw. inkwizycji biskupiej, zgodnie z decyzjami bulli Lucjusza III Ad abolendam (1184).
3. Na ten temat zob. C. Morris, The Papal Monarchy. The Western Church from 1050 to 1250, Oxford 1991, s. 81–131; por. G. Ryś, Kościół a państwo w średniowieczu. Istota sporu, „Analecta Cracoviensia” 1993, t. 25, s. 411–421.
4. Arnaldus capitur (...) docmata cuius erant quasi pervertentia mundum – Gotfryd z Viterbo, Gesta Friderici. Cyt. za: G.W. Greenaway, Arnold of Brescia, Cambridge 1931, s. 218.
5. A. Gilmour-Bryson, The Trial of the Templars in the Papal State and the Abruzzi, Citta del Vaticano 1982.
6. Mam tu na myśli sam finał jego dziejów. Omawiane protokoły stanowią natomiast doskonałe źródło do poznania np. stanu posiadania templariuszy w Państwie Kościelnym (kościoły, klasztory, należące do nich zamki, wsie itp.).
7. Zob. zwłaszcza D. Waley, The Italian City-Republics, Harlow 1988, s. 1–59.
8. Tak np. w Viterbo – zob. A. Gilmour-Bryson, The Trial of the Templars…, dz. cyt., s. 90.
9. Tak w Asyżu i w L’Aquili – tamże, s. 105 i 120.
10. Tamże, s. 90.
11. Przebieg typowego procesu inkwizycyjnego omawiam szerzej w książce: G. Ryś, Inkwizycja, Kraków 1997, s. 60–79.
12. A. Gilmour-Bryson, The Trial of the Templars…, dz. cyt., s. 88, 102.
13. Tamże, s. 117.
14. Na ten temat – zob. szerzej: G. Ryś, Inkwizycja, dz. cyt., s. 49–68.
15. Księga inkwizycji. Podręcznik napisany przez Bernarda Gui, red. P. Seifert, tłum. J. Zychowicz, Kraków 2002.
16. Tamże, s. 238–242.
17. 119 punkt oskarżenia – zob. A. Gilmour-Bryson, The Trial of the Templars…, dz. cyt., s. 83.
18. Zob. np. tamże, s. 161.
19. „(...) fautores, receptores et defensores”, tamże, s. 113.
20. Quellen zur Böhmischen Inquisition im 14. Jahrhundert, hrsg. von A. Patschovsky, Weimar 1979 (MGH. Quellen zur Geistesgeschichte des Mittelalters, Bd. 11).
21. Zob. tamże, s. 175 i nn., 225.
22. Tamże, s. 246.
23. „Et filius Heynlinus consul dixit inter consules, quando primo inquisitor venit ad civitatem: »Vos, domini, nos debemus omnes uno ore loqui coram inquisitore, dicendo: nos nullum scimus hic hereticum; et si vultis hoc facere, michi dicatis«”, tamże, s. 175–177.
24. Bernard Gui również w swym Podręczniku... zastanawia się nad tą kwestią („Co należy czynić z kacerzami, którzy okazują skruchę w obliczu utraty życia”), stwierdza wyraźnie, że ewentualne ułaskawienie „nie odpowiada prawu publicznemu”, zob. Księga inkwizycji, dz. cyt., s. 245, 246.
25. Quellen zur Böhmischen…, dz. cyt., s. 263 i nn.
26. Księga inkwizycji, dz. cyt., s. 246.