Pawłowym szlakiem przez Syrię Grecje i Maltę

Damaszek

Misyjny szlak Ewangelii musimy rozpocząć od Damaszku. Pawłowi, wówczas jeszcze Szawlowi, jak nazywa się go w Księdze Dziejów Apostolskich (9,3-6), stanął na drodze u bram Damaszku sam Pan Jezus. Wiele lat później (w 58 r.) Paweł będzie o tym wydarzeniu opowiadał Żydom w Jerozolimie (por. Dz 22,6-15). Miejsca objawienia się zmartwychwstałego Jezusa Pawłowi wielu upatruje w pobliżu bramy miejskiej Damaszku, zwanej dzisiaj Bab Kisan. Jest to jednak tradycja dość późna, bo średniowieczna. Nowe badania archeologiczne (1947 r.) pozwoliły na zlokalizowanie głównej drogi rzymskiej starożytnego Damaszku, zwanej vicus rectus - ulica prosta. Dzięki wykopaliskom odsłonięto rzymskie łuki, kolumnadę uliczną i resztki wschodniej bramy miejskiej, zwanej Bab Scharąi. Brama ta została zrekonstruowana i obecnie stanowi starożytną ozdobę miasta.

Możliwe jednak, że nawrócenie i powołanie Pawła na apostoła Jezusa Chrystusa miało miejsce nie tylko poza miastem, ale nawet w pewnej odległości od niego. Wydaje się na to wskazywać tradycja, wiążąca to wydarzenie z odległą o 18 km od Damaszku miejscowością Kobab na szlaku via maris, gdzie znaleziono ruiny kościoła, nazywanego Mar Bulos, czyli św. Paweł. Obecnie ojcowie franciszkanie prowadzą duszpasterstwo przy kościele św. Pawła w Bab Tuma.

Damaszek, dzisiejsza stolica Syrii, należy do najstarszych miast świata. Leży na starożytnym szlaku handlowym via maris, na skraju pustyni syryjskiej w południowo--zachodniej części Syrii, niedaleko granicy z Izraelem i Libanem. Obfitość wody zapewniały miastu rzeki Barada (starożytna Amana) i Parpar (dziś: Nahar el Awadi, por. 2 Kri 5,12). Dzięki zasobom wody Damaszek pokrywało mnóstwo ogrodów o bujnej i egzotycznej roślinności. Dlatego też nazywano go „perłą Wschodu". Okolicznym be-duinom wydawał się bowiem „ogrodem rajskim na ziemi". Najstarsze wzmianki o Damaszku znajdujemy w zapisach świątyni w Karnaku (Egipt) oraz w dokumentach asyryjskich. W Biblii Damaszek znany jest już w tradycjach sięgających Abrahama (por. Rdz 14,15; 15,2).

Resztki bizantyjskiego kościoła przy „ulicy prostej", nazywanej dzisiaj Darb el Mustaąim, w północnej jej części, stanowiącej dzielnicę chrześcijańską, upamiętniają pobyt Pawła w domu Judy, gdzie został ochrzczony przez Ananiasza (por. Dz 9,17). Kolonia żydowska w Damaszku, licząca nawet kilkanaście tysięcy osób, rozwijała tam żywą działalność religijną i posiadała dużą autonomię: miała własne prawa i trybunały sądowe, działające w porozumieniu z Sanhedrynem jerozolimskim. Damaszek był też ważnym punktem żydowskiej emigracji politycznej, co pozwoliło chrześcijanom pochodzenia żydowskiego schronić się w tym mieście przed prześladowaniami ze strony judaistów działających w Jerozolimie (por. Dz 9,1-2).

Paweł, po spotkaniu z Jezusem, w jednej chwili z apostoła judaizmu stał się apostołem chrześcijaństwa. Przez krótki czas przebywał w Damaszku wraz z uczniami wyznającymi wiarę w Jezusa. Następnie postanowił opuścić miasto i - jak sam pisze w Liście do Galatów (1,17) - „udał się do Arabii, skąd znów wróci! do Damaszku". Istniejące tam synagogi umożliwiły Pawłowi rozpoczęcie wielkiej akcji misyjnej wśród Żydów damasceńskich. Głosił więc w tamtejszych synagogach, że „Jezus jest Mesjaszem i Synem Bożym" (Dz 9,20.22).

Mieszkający w Damaszku Żydzi-judaiści postanowili położyć kres rozwojowi chrześcijaństwa w mieście i wykorzystali w tym celu wpływy, jakie mieli u króla Arabii Skalistej (Petra) - Aretasa IV, aby pozbyć się Pawła. Ten rozkazał pochwycić Apostoła. Strzeżono więc pilnie bram miasta, aby uniemożliwić Pawłowi ucieczkę. Chrześcijanie damasceńscy w obawie o jego życie postanowili, aby opuścił miasto za wszelką cenę. Nocą, z okna muru miejskiego został spuszczony w koszu, i tak mógł ujść bezpiecznie, jak o tym później wspominał w Drugim Liście do Koryntian (ll,32n, por. także Dz 9,24n). Wydarzenie to upamiętnia w Damaszku kaplica ku czci św. Pawła, wybudowana obok murów starego miasta.

Ważną pamiątką chrześcijańską w Damaszku jest wzniesiona w IV w. przez cesarza Teodozjusza bazylika św. Jana Chrzciciela. Zbudowano ją na miejscu pogańskich świątyń z czasów aramejskich i grecko-rzymskich. Zastąpiła pierwotne sanktuaria bożków: Hadad--Baal oraz Jupitera. Trójnawową bazylikę chrześcijańską, przylegającą do południowego muru miasta, zamieniono w VIII wieku na muzułmański meczet. Miejsce to od tysiącleci więc uświęcone jest kultem.