Siostra promuje muzykę kościelną w Rosji

Stoi ona na czele założonej w tym celu Dobroczynnej Fundacji „Sztuka Dobra” (De Boni Arte). Obecnie dobiega końca sezon koncertów, organizowanych przez tę instytucję, które od roku 2000 odbywają się co środę w moskiewskiej katedrze katolickiej Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, ciesząc się dużą popularnością. W ciągu roku przychodziło na nie średnio około 30 tys. melomanów.

Pasją artystyczną s. Walentyny – obecnie przełożonej delegatury swego zgromadzenia pw. Matki Bożej Ostrobramskiej dla Rosji i Białorusi oraz muzykologa z wykształcenia – jest zachodnioeuropejska muzyka religijna, szczególnie chorał gregoriański. A ponieważ w Rosji nie prowadzono zajęć na ten temat, dlatego w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku kontynuowała studia w tym zakresie na Akademii Teologii Katolickiej (obecnie Uniwersytet Kard. S. Wyszyńskiego) w Warszawie. Po powrocie do Moskwy (od 1991 pracowała w Baranowiczach na Białorusi) w 1997 r. zorganizowała pierwsze koncerty zachodniej muzyki religijnej w kościele św. Ludwika.

W latach 1997-2005 prowadziła zajęcia z muzyki kościelnej w Wyższym Seminarium Duchownym pw. Maryi Królowej Apostołów w Sankt-Petersburgu. Gdy w grudniu 1999 rekonsekrowano odbudowaną stołeczną katedrę Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, została kierowniczką muzyczną tamtejszego chóru, a wkrótce potem zaczęła urządzać koncerty w tej świątyni. W trakcie odbudowy przywrócono jej pierwotny wygląd w stylu neogotyckim, co sprzyjało atmosferze religijno-artystycznej w odbiorze muzyki.

W grudniu 2001 roku s. Walentyna objęła kierownictwo nowo powstałej Fundacji „Sztuka Dobra”. Ułatwiło to od strony formalnej (pozyskiwanie sponsorów, wykonawców i wiz dla artystów z zagranicy) organizowanie imprez w wymiarze międzynarodowym. Celem Fundacji jest działalność kulturalno-edukacyjna, popularyzacja zachodnioeuropejskiej muzyki religijnej w Rosji, wspieranie starań młodych rosyjskich muzyków i muzykologów w osiągnięciu specjalizacji z tego kierunku muzyki. Organizacja współpracuje z religijnymi i świeckimi instytucjami kulturalnymi i edukacyjnymi oraz z przedstawicielstwami dyplomatycznymi w Rosji (m.in. z ambasadą RP w Moskwie), ośrodkami kultury i mediami.

Zdaniem zakonnicy, szczególną misją Fundacji jest „głoszenie ludziom dobrej nowiny zawartej w historii wieków, przypominanie o chrześcijańskich korzeniach Europy, wyrastających z dwóch najbogatszych tradycji kulturalnych Wschodu i Zachodu niczym dwa płuca jednego organizmu albo dwa skrzydła wielkiego ptaka”. Dlatego na koncertach często wspólnie występują wykonawcy z Rosji i zagranicy.

W rozmowie z KAI siostra powiedziała, że rocznie odbywa się ponad 150 koncertów, na które przechodzi około 30 tysięcy osób. Proponuje im się różne cykle tematyczne, niekiedy połączone z wykładami. Na przykład w latach 2002-07 zaprezentowano inscenizacje muzyczne „Misteria Bożonarodzeniowe”, w 2008 – cykl barokowych Pasji Jana Sebastiana Bacha i Goebela a od 2009 organizowano międzynarodowy festiwal Bożonarodzeniowy.

Przewodnicząca „De Boni Arte” podkreśliła, że przywiązuje duże znaczenie do współpracy z chórami, orkiestrami symfonicznymi oraz z solistami w Rosji i z zagranicy. Pod patronatem Fundacji w katedrze katolickiej zamontowano wielkie organy pneumatyczne firmy KUHN, jedne z czterech najlepszych instrumentów tego typu w Moskwie. W celu popularyzacji tej muzyki organizacja powołała Klub Przyjaciół Organów.

Wiele uwagi s. Walentyna poświęca kształceniu i propagowaniu kultury muzycznej. Początkowo były to nieregularne warsztaty muzyczne prowadzone przez pedagogów i organistów z zagranicy. Utworzona w 2002 kapela „De boni arte” skupiła młodych muzyków, miłośników zachodniej muzyki religijnej. Innym zrealizowanym projektem Fundacji były rozpoczęte w 2007 festiwale - konkursy młodych organistów i kompozytorów „Soli Deo Gloria”. W 2009 rozpoczął się specjalistyczny kurs „Zachodniej Muzyki Kościelnej”, prowadzony przez czołowych, światowej sławy specjalistów od chorału gregoriańskiego z Papieskiego Instytutu Kultury w Rzymie, Uniwersytetu Sztuki w Grazu, Konserwatorium w Dijon i UKSW w Warszawie. Kurs ten uzupełnia brakujące specjalizacje na wyższych uczelniach muzycznych w Rosji, np. z zakresu chorału gregoriańskiego czy religijnej muzyki średniowiecza. Stanowią one fundament europejskiej kultury muzycznej – podkreśla zakonnica.

Działalność Fundacji ma także wymiar ekumeniczny. „Od początku jej istnienia współpracujemy z prawosławnymi zespołami muzycznymi i chórami, np. z Chórem Mieszanym Galerii Trietjakowskiej, obecnie Wielkim Chórem Synodalnym kierowanym przez Aleksieja Puzakowa” – mówi s. Walentyna. Przypomina, że zespół ten uświetnia wszystkie najważniejsze uroczystości liturgiczne pod przewodnictwem patriarchy. Chór wystąpił też w moskiewskiej katedrze katolickiej tuż przed obchodami Wielkiego Tygodnia i Wielkanocy, obchodzonych w tym roku w jednym czasie przez prawosławnych i katolików. Odbyła się wówczas także światowa prapremiera „Pasji według św. Mateusza” na chór i organy, autorstwa przewodniczącego Wydziału Zewnętrznych Kontaktów Kościelnych Patriarchatu Moskiewskiego metropolity wołokołamskiego Hilariona.

Rozmówczyni KAI zwróciła uwagę, że koncert ten był znakiem międzykościelnej jedności na gruncie kultury, możliwości przenikania się kultur Wschodu i Zachodu. Przejawiało się to m.in. w fakcie, iż kompozytor – hierarcha prawosławny – wykorzystał w swym dziele formę Pasji, charakterystyczną dla kultury muzycznej Zachodu. Koncert ten wzbudził również wielkie zainteresowanie stałych i nowych słuchaczy, o czym szeroko informowały rosyjskie i zagraniczne środki przekazu.

Fundacja współpracuje też z innym chórem prawosławnym – „Błagowiest”, znanym z licznych podróży artystycznych po Rosji i świecie. Zdaniem siostry, ludzi kultury zawsze łączy czynnik duchowy, piękno i jedność, które można wyrazić za pomocą dźwięków, które sprzyjają zacieraniu różnic. Dzięki kulturze można lepiej poznać wiernych innych wyznań i nauczyć się lepiej cenić siebie samego i własną kulturę.

Na zakończenie s. Walentyna podkreśliła, że jej charyzmat zakonny jako członkini Zgromadzenia Sióstr od Aniołów harmonizuje z jej działalnością w Fundacji „Sztuka Dobra”, ponieważ, jak powiedziała, „głównym zadaniem Aniołów jest wysławianie Boga i to śpiewem, muzyka zaś jest dla mnie najbardziej rodzinnym środowiskiem, gdyż Bóg obdarzył mnie koniecznymi do tego narzędziami: słuchem i wrażliwością muzyczną”. Dodała, że wprawdzie czasami trudno pogodzić zajęcia w Fundacji z obowiązkami zakonnymi, to „jednak przez muzykę i zawarte w niej piękno można doprowadzić ludzi do spotkania z Najwyższym, bo – jak powiedział Dostojewski – „piękno, którym jest Bóg, zbawi świat”.