Polityczny szum o 144 hektary

Projekt zastępczy, bez realnego znaczenia, o charakterze czysto politycznym – tak dr Łukasz Bernaciński, ekspert Ordo Iuris, komentuje projekt ustawy, który ma zakończyć nieodpłatne przekazywanie ziemi Kościołowi. Projekt złożony został w Sejmie przez Polskę 2050. Dr Bernaciński wyjaśnia, że projekt ma likwidować przepis, który przestaje mieć znaczenie. W ostatnich latach Kościół otrzymał nie tysiące, a jedynie 144 ha gruntów.

Polska 2050 złożyła w Sejmie Projekt dotyczy likwidacji artykułu 70a ustawy o stosunku państwa do Kościoła katolickiego. Przepis ten pozwalał wojewodom nieodpłatnie przekazywać ziemię i nieruchomości Kościołowi. Ustawa zakłada także umorzenie trwających postępowań o zwrot gruntów oraz zakończenie dalszych przekazań z zasobów Skarbu Państwa.

Dr Łukasz Bernaciński odnosząc się do projektu, przypomina genezę artykułu 70a ustawy o stosunku państwa do Kościoła katolickiego. – Warto sięgnąć do historii. Po II wojnie światowej Polska utraciła ziemie na wschodzie, a w zamian otrzymała tzw. Ziemie Odzyskane. Znajdowały się tam nieruchomości należące do niemieckich związków wyznaniowych, które miały z mocy prawa przejść na własność odpowiednich polskich osób prawnych. Jednak w 1959 r. upolityczniony Sąd Najwyższy uznał, że nie można ich przekazać Kościołowi, ponieważ status prawny polskich związków wyznaniowych nie był tożsamy ze statusem niemieckich – relacjonuje. Zwraca uwagę, że po 1989 r. Kościół katolicki złożył wniosek o rewizję tego orzeczenia, ale rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego, obawiając się lawiny postępowań sądowych, poprosił o wycofanie tego wniosku i zaproponował kompromis: dopisanie do ustawy artykułu 70a, który umożliwiał wojewodom przekazywanie nieruchomości Kościołowi w postępowaniach administracyjnych.

W praktyce – bez znaczenia

Zdaniem dr Łukasza Bernacińskiego projekt usunięcia art. 70a wydaje się być ruchem czysto politycznym, bez realnego przełożenia na rzeczywiste stosunki własnościowe między państwem a Kościołem. Ekspert zwraca uwagę, że dane przedstawione w uzasadnieniu projektu ustawy w oparciu o raport NIK są w mediach relacjonowane nierzetelnie. Uwypuklane są dane całościowe liczone od 1992 r. Tymczasem w tym chaosie może umknąć fakt, że w rzeczywistości na podstawie artykułu 70a w ostatnich trzech latach, w 27 sprawach wojewodowie przekazali Kościołowi 144 ha gruntów. To pokazuje, że aktualnie artykuł ten ma marginalne znaczenie oraz że radykalnie zmieniła się praktyka jego stosowania.

- Tymczasem według raportu przygotowanego w 2013 r. tylko Kościół katolicki wciąż oczekuje na zwrot ponad 60 tys. hektarów ziem, które zostały przejęte przez państwo w latach 50. Tego politycy nie respektują, a chcą uchylać przepis, który w praktyce nie ma wielkiego znaczenia. Likwidacja artykułu 70a nie rozwiązuje żadnego problemu, a jedynie służy budowaniu narracji politycznej, szczególnie wśród elektoratu o nastawieniu antyklerykalnym – mówi dr Bernaciński.

Zaznacza, że, dodatkowo, drugi artykuł projektu – dotyczący umorzenia trwających postępowań – może być niekonstytucyjny. – Zgodnie z zasadą ochrony praw słusznie nabytych, wynikającą z art. 2 Konstytucji RP, nie można arbitralnie zakończyć postępowań w toku. Jeśli ustawa zostałaby uchwalona i podpisana, istnieje ryzyko, że Trybunał Konstytucyjny uznałby ten zapis za niezgodny z ustawą zasadniczą – stwierdza.

Temat zastępczy

Projekt, podkreśla dr Bernaciński, ma charakter zastępczy. – Warto zauważyć, że pojawia się tuż przed pierwszym czytaniem ustawy o obowiązkowym wyborze między religią a etyką w szkołach. Od lat 90. XX w. obserwujemy, że gdy tylko podejmuje się jakieś działania związane z obroną wolności religijnej, praw do religijnego wychowania dzieci itp., to zaraz widzimy wypowiedzi czy inicjatywy uderzające w finanse Kościoła – stwierdza. – To wygodna narracja, która stawia Kościół w złym świetle, jako pazerny podmiot finansowany w nieuzasadniony sposób ze środków publicznych.

Dr Łukasz Bernaciński jest ekspertem Instytutu Ordo Iuris, autorem monografii „Finansowanie związków wyznaniowych ze środków publicznych w Polsce. Fundusz Kościelny” oraz „Perspektywy wprowadzenia modelu asygnaty podatkowej do polskiego systemu finansowania Kościołów i innych związków wyznaniowych”.

Od redakcji Wiara.pl

Cóż.. Jak to mówią "tonący brzytwy się chwyta". W polityce jest podobnie: tonący chwyta się antyklerykalizmu.