Rocznica pewnego aresztowania Skatowani za krzyż

Ci ciężko bici w gmachu Urzędu Bezpieczeństwa chłopcy nie byli żadnymi opozycjonistami. Większość w ogóle nie wiedziała, dlaczego smutni panowie, ubrani po cywilnemu, zabierają ich z domów, często wprost znad talerza z zupą. – Jak mie wyprowadzali, to powiedzieli rodzinie: „On zaraz wróci”. I wróciłech, ale za pół roku – wspomina Teodor Musialski, dzisiaj już starszy pan. Urząd Bezpieczeństwa zatrzymał w ostatnich dniach listopada 60 lat temu aż kilkunastu bliskich kolegów z Wirka. Wszyscy należeli do Sodalicji Mariańskiej Młodzieży Męskiej w parafii św. Wawrzyńca. Większość nie miała jeszcze osiemnastu lat.

Przez następne 40 lat sodalisi z Rudy Śląskiej-Wirka milczeli o tej sprawie jak groby. Podpisali dokument, że będą milczeć, więc bali się o tym opowiadać nawet najbliższym. Zaczęli mówić dopiero 19 lat temu, kiedy w Polsce zdechł komunizm. Nawet jednak ich dzieciom i wnukom trudno było z początku uwierzyć w tę dramatyczną historię. – Tato, to jest niemożliwe – powtarzała z początku zdumiona córka Gerarda Magiery.
Dalsi znajomi uwierzyli, dopiero kiedy zobaczyli dokumenty.

My jak Nepomucen

Był listopad 1948 roku. Heniek, Gerard i Teodor, na którego przyjaciele wołali „Muszka”, należeli wtedy do zgranej paczki kumpli. Działali z prawdziwą pasją w Sodalicji Mariańskiej. Heniek Krawiec był jej sekretarzem, a Gerard Magiera skarbnikiem. Teoś „Muszka” Musialski osobiście malował przykościelną salkę, w której się spotykali. – Grali my z kumplami z Sodalicji w ping-ponga, we fusbal, jak to młode synki – mówi Henryk Krawiec. – No i z koleżankami z Sodalicji żeńskiej wystawiali my sztuki teatralne. Przychodziło je oglądać mnóstwo ludzi, tak że przedstawienia trzeba było powtarzać po pięć razy. Przygotowali my na przykład „Tajemnica spowiedzi świętej” o śmierci św. Jana Nepomucena. O tym, że mimo tortur nie zdradził ludziom króla tego, co na spowiedzi powiedziała królowa – wspomina.

Chłopcy i młodzi mężczyźni wspólnie się też modlili. Sodalicją opiekował się ksiądz Leopold Pietroszek. – Tyn ksiądz mioł jakiś charyzmat. Choć wiedzioł, że może za to iść siedzieć, odczytoł w kościele list pasterski biskupa Adamskiego w obronie religii w szkołach – wspomina Henryk Krawiec. – Pamiyntom, jak na kozaniu kiedyś czytoł nom o księżach i zakonnicach, zamordowanych przez rewolucjonistów w Hiszpanii – dodaje.

Tego młodego niepokornego księdza nienawidzili ubecy. Postanowili się do niego dobrać. Szukali tylko pretekstu. I szybko go znaleźli.

Żywy nie wyjdziesz

Chłopcy z Sodalicji spotykali się też po domach, w ramach swojej paczki. Na jedno z takich spotkań koledzy, którzy uczyli się w zawodowej szkole wieczorowej w Wirku, przynieśli wiadomość: kierownictwo szkoły przewiesiło krzyże z frontowych ścian klasy na ściany boczne, przy portretach Stalina i polskich komunistów. – Pamiyntom, że my się śmioli, że Pana Jezusa powiesili między łotrami – wspomina Henryk Krawiec. – Nie wiym już, kto z nas rzucił hasło: „Synki, z tym trzeba coś zrobić”. A wtedy jeden z kolegów, którzy się uczyli w tej szkole, zadeklarował się: „Jo tyn krzyż nazot przewiesza” – mówi.
Dlaczego tak zareagowali? – Bo byli my wychowani w duchu poszanowania krzyża. Poza tym w domu się dyskutowało o tym, że komuniści chcą usuwać religio ze szkół. Chcieli my publicznie pokozać, że społeczeństwo sie na to nie zgadzo – wyjaśnia pan Henryk. – Oczywiście zaś tacy święci my nie byli! Ale popierali my życie według Dekalogu – mówi.

W następnych dniach dwóch chłopaków w czasie lekcji, nie kryjąc się, przewiesiło krzyże na frontowe ściany. Byli to Alojzy Witala i Teoś „Muszka” Musialski. Ale wkrótce kierownictwo znowu zawiesiło krzyże z boku.

O tej sprawie pewnie nigdy nie dowiedziałby się Urząd Bezpieczeństwa, gdyby nie fakt, że w nocy z 28 na 29 listopada ktoś inny włamał się do szkoły. Ten ktoś znów przewiesił krzyż na honorowe miejsce, a przy tym stłukł portret Bolesława Bieruta, komunistycznego prezydenta Polski i agenta sowieckiej bezpieki w jednej osobie. Nauczyciele i uczniowie, którzy w poniedziałek weszli do klasy, zastali przy jego zniszczonym portrecie karteczkę adresowaną do kierownika szkoły, z odręcznym napisem: „Knapczyku, wara od krzyży!”.

– Kiedy koledzy przy następnym spotkaniu mi o tym opowiedzieli, wystraszony powiedziołech: Słuchejcie, wy teroz możecie być jako piyrsi podejrzani! I tak sie stało – mówi Henryk Krawiec.
W następnych dniach do akcji wkroczyli tajniacy z Urzędu Bezpieczeństwa. Przewieźli do siedziby UB w Świętochłowicach kilkunastu chłopców z Sodalicji. – Akurat my jedli obiad, kiedy po mie przyszli. Jeden powiedzioł, że mom sie ciepło oblyc – wspomina Gerard Magiera. – Na UB podłożyli mi do podpisanio gotowy protokół, niby z moimi zeznaniami. Jo czytom i widza, że w tych zeznaniach są rzeczy, o kierych jo nigdy nie słyszoł – mówi.

W podłożonych przez ubeków zeznaniach było na przykład stwierdzenie, że to ksiądz Pietroszek namówił sodalisów do włamania, do przeniesienia krzyża i do strzaskania portretu Bieruta. Zeznania były szczegółowe, mówiły nawet o tym, kto z kolegów i którym oknem wchodził do szkoły. Problem w tym, że Gerard w ogóle dotąd o tej sprawie nie słyszał. – A nawet gdyby w tych protokołach była napisana prawda, to jak mogłech to podpisać, skoro nic żech o tym nie wiedzioł? Powiedziołech to szczerze przesłuchującym. A oni do mie, że sie mom namyśleć. Posadzili mie na dwie godziny na korytarzu. Na chwila otwarli pokój obok i pokozali mi jednego z kolegów z Sodalicji, Alojza Witale. I powiedzieli, że jak nie podpisza, to byda wyglądoł tak jak ten kolega. Jo sie wystraszył – dodaje.