Człowiek według Pawła

Ciało to obecność człowieka w czasie i przestrzeni. Jako soma człowiek jest częścią przyrody, historii, świata. Kiedyś staniemy przed trybunałem Chrystusa i będziemy musieli odpowiadać za wszystko co uczyniliśmy „w ciele”, to znaczy w życiu ziemskim (2 Kor 5,10). Człowiek może rozporządzać swoim ciałem. Może je poskramiać, może je wydać na spalenie, może za jego pomocą komunikować się z otoczeniem. Apostoł zwraca uwagę, że wiara powinna manifestować się w ciele. „Chrystus będzie uwielbiony w moim ciele: czy to przez życie, czy przez śmierć” (Flp 1,20) – pisze. Termin soma pojawia się też wtedy, gdy mowa jest o cielesnym zjednoczeniu mężczyzny z kobietą. Paweł ostrzega przed rozpustą, która niszczy człowieka.

Ciało – soma jest przeznaczone do zmartwychwstania, jest częścią Ciała Chrystusa, czyli Kościoła. Dlatego „ciało nie jest dla rozpusty, lecz dla Pana (…) Czyż nie wiecie, że ciało wasze jest świątynią Ducha Świętego, który w was jest, a którego macie od Boga, i że już nie należycie do samych siebie? Za [wielką] bowiem cenę zostaliście nabyci. Chwalcie więc Boga w waszym ciele!” (1 Kor 6,13.19–20). W podobnym duchu Apostoł zachęca: „Proszę was, bracia, przez miłosierdzie Boże, abyście dali ciała swoje na ofiarę żywą, świętą, Bogu przyjemną, jako wyraz waszej rozumnej służby Bożej” (Rz 12,1). Zasadniczo termin soma oddaje prawdę o ludzkiej cielesności, która jest neutralna moralnie. Tylko w Liście do Rzymian pojawiają pewne sformułowania zabarwione negatywnie, na przykład „Któż mnie wyzwoli z ciała, [co wiedzie ku] tej śmierci?” (7,24). Paweł, jak wspomniałem, nie jest konsekwentny w swojej terminologii.

Walka z ciałem czy walka o ciało?

Negatywną stronę ludzkiej cielesności wyraża bowiem zasadniczo termin sarks. To jeden z czynników działających wręcz na szkodę człowieka i utrudniających mu zbawienie. Takie znaczenie pojawia się wszędzie tam, gdzie człowiek pokłada nadzieję tylko w ziemskiej, materialnej rzeczywistości. To jest myślenie „według ciała”, to „życie cielesne”. Takie postępowanie zmierza do śmierci i jest przeciwstawione duchowi. „Ciało bowiem do czego innego dąży niż duch, a duch do czego innego niż ciało, i stąd nie ma między nimi zgody” (Ga 5,17). Z ciała rodzą się grzeszne uczynki, które Paweł nazywa po imieniu w Liście do Galatów: „nierząd, nieczystość, wyuzdanie, uprawianie bałwochwalstwa, czary, nienawiść, spór, zawiść, wzburzenie, niewłaściwa pogoń za zaszczytami, niezgoda, rozłamy, zazdrość, pijaństwo, hulanki i tym podobne” (Ga 5,19 i n.) Apostoł spodziewa się po należących do Chrystusa, że „ukrzyżowali swoje ciało z jego namiętnościami i pożądaniami” (Ga 5,24).

Podsumujmy. Ilekroć słyszymy w Listach św. Pawła o „ciele”, musimy zdawać sobie sprawę, że nie chodzi mu o jakąś część człowieka. Dosadnie rzecz ujmując, nie chodzi o skórę, mięśnie, żyły czy kości. „Ciało” jest pojęciem teologicznym! Oznacza całego człowieka w aspekcie jego cielesności, jego związków z materialnym światem. Według Pawła, istnieją dwa sposoby przeżywania cielesności: według Boga albo według siebie samego. Ciało (soma) jest przeznaczone dla zmartwychwstania, dla zbawienia, i już na ziemi może, a nawet powinno być włączone w służbę Bogu. Jest jednak także negatywna, mroczna strona cielesności (sarks), która zasłania człowiekowi Boga. Ta musi zostać opanowana czy wręcz pokonana przez ludzkiego ducha dzięki Duchowi Bożemu. Paweł nie walczy z ciałem, ale raczej o ciało, to znaczy chce, by cały człowiek, także w aspekcie swej cielesności był święty.

Korzystałem z książek Joachima Gnilki „Paweł z Tarsu” i „Teologia Nowego Testamentu”.