Radomski Popiełuszko

To było trzecie wieczorne najście. Trzej esbecy opuścili plebanię, czwarty odpalił silnik czarnej wołgi. Po chwili auto ugrzęzło w błocie. Wtedy z budynku z trudem wyszedł ksiądz i zaczął wołać o pomoc. Wściekły kierowca podbiegł do duchownego, wepchnął go do środka i uderzył tak mocno, że ten przeleciał nad wersalką. Ks. Kotlarz zmarł kilka dni później w szpitalu.

„To był chłopak z desantu, wysoki. Jakby cię wziął za bety, toby cię podniósł do góry, głowę by ci urwało” – mówił radomskim licealistom Jacek Nowakowski, były milicjant. Ów „chłopak z desantu” nie żyje od około 20 lat. Mimo że przy wódce chwalił się kolegom: „Otłukłem mordę pewnemu klesze. Tamten się wykończył”, prokuratura umorzyła kolejne postępowanie w sprawie śmierci księdza. „Poczynione w sprawie ustalenia nie doprowadziły do ustalenia okoliczności śmierci ks. Kotlarza. Wersja esbecka jest bardzo prawdopodobna, ale brak jest możliwości ostatecznej weryfikacji” – brzmi orzeczenie prokuratury IPN.

Nasz ksiądz Romek

– Kochany był. Starszych ludzi bardzo szanował. Ludzki był. Jak przyjechał do domu, to poodwiedzał wszystkich chorych. Był z nas sześciorga najmłodszy. Ja jestem czwarta. Była z niego wielka radość. Dziś już jej nie ma. Może tylko to, że tak bardzo o nim pamiętacie – wspomina Michalina Kawalec, siostra ks. Kotlarza. Roman Kotlarz urodził się 17 października 1928 r. w Koniemłotach niedaleko Staszowa. W czasie okupacji uczęszczał na tajne komplety do Staszowa. Po wojnie, uzyskawszy maturę, podjął decyzję o zostaniu księdzem. Studiował w 3 seminariach – krakowskim, częstochowskim i sandomierskim. 30 maja 1954 r. przyjął święcenia kapłańskie i został skierowany na wikariat do Szydłowca. Pracował potem w Żarnowie, Koprzywnicy i Mircu, zanim został administratorem, a potem proboszczem w Pelagowie pod Radomiem.

Był niezwykle gorliwym duszpasterzem, co szybko zyskiwało sympatię parafian. „Nasz ksiądz Romek” – mówili o nim. Żył po spartańsku, mimo że był słabego zdrowia. Organizował procesje, jasełka, bardzo uroczyste odpusty. I słynął jako żarliwy kaznodzieja. To właśnie ambona stała się źródłem zatargów z władzami komunistycznymi.

Ksiądz musi zaprzestać

Pierwszy konflikt przyszedł już 2 lata po święceniach. 17 stycznia 1956 r. do kurii biskupiej w Sandomierzu wpłynęło pismo z Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach, domagające się upomnienia dla ks. Kotlarza, który „krytykował nauczycielstwo za ich przekonania światopoglądowe”, i straszące wejściem na drogę sądową. Ks. Kotlarz, dla załagodzenia konfliktu, został przeniesiony do Żarnowa. W Koprzywnicy w czasie kazania powiedział: „Zginął Herod strawiony za życia przez robactwo, zginął Hitler. Biada każdemu, kto z Bogiem wojuje”. Władze uznały te słowa za „złośliwą dygresję pod adresem ustroju” i pozbawiły księdza prawa nauczania religii w szkole. I mimo że zawiązał się Komitet Społeczny Obrony Księdza Kotlarza, co było w tamtym czasie znakiem dużej odwagi ze strony parafian, władze nie ustąpiły.

„Pierwsza delegacja pojechała do Kielc. Tam nas przyjęto wyjątkowo niegrzecznie, a wyjątkowo brutalny był kierownik Wydziału Wyznań, o ile pamiętam – Jarosz. Nazwał nas pijakami i chuliganami” – wspominał Stanisław Pietrzyk, członek komitetu. Dwa lata później, w 1961 r., katecheza została usunięta ze szkół, a ks. Kotlarz znów mógł uczyć religii. Z braku miejsca robił to, siadając z dziećmi w przydrożnym rowie. Był wtedy świeżo mianowanym administratorem w Pelagowie, pomagającym choremu proboszczowi ks. Michałowi Skowronowi, który krótko potem zmarł.

Nowy proboszcz nie tylko pracował w parafii, ale także objął opieką pacjentów w pobliskim szpitalu dla psychicznie chorych w Krychnowicach. Gdy w parafii Wierzbica wybuchł konflikt, w wyniku którego zbuntowany wikariusz ze zwolennikami zajął kościół i plebanię, ogłaszając powstanie Niezależnej Samodzielnej Parafii Rzymskokatolickiej, Msze św. sprawowano w prywatnym domu Władysława Błaszczyka. Wśród księży, którzy przyjeżdżali je sprawować, był ks. Kotlarz. I tutaj znów władze były czujne. Kuria została poinformowana o wszczęciu postępowania w sprawie „szkodliwej dla państwa działalności ks. Romana Kotlarza z Pelagowa”. Ostatnie z upomnień zostało wydane już po robotniczym proteście Czerwca ’76 r. „Ksiądz musi zaprzestać” – domagali się komunistyczni dygnitarze.