Ratyfikacja Europejskiej Konwencji Bioetycznej - opinie prawników

Opinia - prof. dr hab. Roman Wieruszewski Odpowiadając na powyższe pytanie, chciałbym podkreślić, że jest ono bardzo ogólnie sformułowane. Prośby o wyjaśnienie, na tle jakich postanowień Konwencji powstała wątpliwość, czy należy złożyć zastrzeżenie, pozostały bez odpowiedzi. Załączony stenogram dyskusji sprawy nie wyjaśnia. Moja wątpliwość wiąże się z pojęciem „dalej idącego standardu”. W świetle Wiedeńskiej Konwencji o Prawie Traktatowym: „Zastrzeżenie oznacza jednostronne oświadczenie, jakkolwiek byłoby ono sformułowane lub nazwane, dokonane przez państwo przy podpisywaniu, ratyfikacji, przyjęciu, zatwierdzeniu lub przystąpieniu do traktatu, za pomocą którego zmierza ono do wyłączenia lub zmiany skutku prawnego określonych przepisów traktatu w ich zastosowaniu do tego państwa.” Chciałbym jeszcze zaznaczyć, że korzystanie z zastrzeżeń winno mieć charakter absolutnie wyjątkowy i powinno być podyktowane szczególnymi okolicznościami. Konwencja o prawach człowieka i biomedycynie dopuszcza składanie zastrzeżeń (art. 36). Zastrzeżenia składa się wówczas, gdy państwo chce utrzymać w swoim porządku prawnym normy, które są sprzeczne ze standardami sformułowanymi w danym traktacie. Dotyczy to jednak wyłącznie sytuacji, gdy prawo krajowe zaniża standard ochrony. Przykładowo, jeśli traktat zakazuje zatrzymywania osoby bez zgody sądu na okres dłuższy niż 48 godz., to 20 państwo może przewidzieć w swoim porządku prawnym zakaz przetrzymywania nie dłuższy niż 24 godz. Jednak gdyby chciało ów okres wydłużyć do np. 56 godz., to wówczas musi złożyć zastrzeżenie. Ponieważ zgodnie z art. 1 celem Konwencji jest „ochrona godności i tożsamości wszystkich istot ludzkich” oraz „poszanowanie jej integralności oraz innych podstawowych praw i wolności w odniesieniu do zastosowania biologii i medycyny”, a zatem jeśli prawo państwa zawiera standardy dalej idące w tej ochronie, to nie ma potrzeby składania żadnych zastrzeżeń. W sposób jednoznaczny kwestię tę wyjaśnia art. 27. Dla przykładu można przeanalizować art. 14 – zakaz dokonywania wyboru płci. Przepis ten, zakazując wykorzystywania technik medycznych w celu wyboru płci, dopuszcza jednak ów wybór, gdy pozwala to uniknąć poważnej choroby dziedzicznej zależnej od płci dziecka. Państwo może jednak w swoim systemie prawa wprowadzić całkowity zakaz takich metod i wówczas prawo to będzie zgodne z Konwencją, gdyż w świetle art. 27 przyznaje „dalej idącą ochronę” i żadne zastrzeżenie nie będzie potrzebne. Źródło: Załącznik 1, www.kprm.gov.pl »