Watykan: rozmowy z biskupami niemieckimi o możliwości krajowego organu synodalnego

Relacja między sprawowaniem posługi biskupiej a promowaniem współodpowiedzialności wszystkich wiernych, a w szczególności aspekty prawa kanonicznego dla ustanowienia konkretnej formy synodalności w Kościele w Niemczech – to główny temat wczorajszych rozmów (28 czerwca) wysokich przedstawicieli Stolicy Apostolskiej z delegacją Niemieckiej Konferencji Biskupiej (DBK).

Jak czytamy w komunikacie opublikowanym przez Stolicę Apostolską i Niemiecką Konferencję Biskupów, jednodniowy dialog po raz kolejny charakteryzował się pozytywną, otwartą i konstruktywną atmosferą. Podstawą było porozumienie z 22 marca 2024 r., które przewiduje opracowanie konkretnych form sprawowania synodalności w Kościele w Niemczech, zgodnie z eklezjologią Soboru Watykańskiego II, przepisami prawa kanonicznego i owocami Synodu Kościoła powszechnego, które zostaną przedłożone Stolicy Apostolskiej do zatwierdzenia (recognitio).

W ramach wymiany opinii biskupi zrelacjonowali ostatnie spotkanie Komisji Synodalnej (tymczasowego organu roboczego), na którym omówiono podstawy teologiczne i możliwości prawnej organizacji krajowego organu synodalnego. Spotkanie koncentrowało się na relacji między sprawowaniem posługi biskupiej a promowaniem współodpowiedzialności wszystkich wierzących, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów prawa kanonicznego dla ustanowienia konkretnej formy synodalności w Kościele w Niemczech. Obu stronom bardzo zależy na wzmocnieniu synodalności w życiu Kościoła w celu skuteczniejszej ewangelizacji – stwierdzono w dokumencie.

Komisja powołana przez Komitet Synodalny zajmie się kwestiami synodalności i strukturą organu synodalnego. Komisja będzie w ścisłym kontakcie z odpowiednią komisją złożoną z przedstawicieli odpowiednich dykasterii w celu opracowania projektu tego organu. Dla przedstawicieli Kurii Rzymskiej ważne były dwa aspekty: chcieliby zmiany nazwy i różnych aspektów obecnego projektu takiego ewentualnego krajowego organu synodalnego. Jeśli chodzi o pozycję tego organu, istnieje zgoda co do tego, że nie jest on wyższy ani równy Konferencji Episkopatu.

Omówiono również kwestię przyszłego składu niemieckiej delegacji uczestniczącej w dialogu między przedstawicielami Kurii Rzymskiej i Niemieckiej Konferencji Biskupów.

Po zakończeniu Synodu Kościoła powszechnego rozmowy będą kontynuowane w celu omówienia kolejnych tematów o charakterze antropologicznym, eklezjologicznym i liturgicznym.

Kurię Rzymską reprezentowali kardynałowie Victor Manuel Fernandéz, Kurt Koch, Pietro Parolin, Robert F. Prevost OSA i Arthur Roche, a także arcybiskup Filippo Iannone O.Carm. Z ramienia Niemieckiej Konferencji Biskupów obecni byli biskupi Georg Bätzing, Stephan Ackermann, Bertram Meier i Franz-Josef Overbeck - jako przewodniczący Konferencji Episkopatu Niemiec i przewodniczący Komisji Episkopatu ds. Liturgii, ds. Kościoła Powszechnego i ds. Wiary - a także sekretarz generalna dr Beate Gilles i rzecznik prasowy Konferencji Episkopatu Niemiec Matthias Kopp.

Począwszy od 2020 roku zainicjowany przez Niemiecką Konferencję Biskupów oraz Komitet Centralny Katolików Niemieckich (Zdk) proces drogi synodalnej zgromadził biskupów i świeckich na pięciu zgromadzeniach, aby omówić cztery główne tematy: zarządzanie w Kościele, kapłaństwo, rolę kobiet w Kościele i etykę seksualną. Obrady tego gremium zakończyły się formalnie w marcu 2023 r. zatwierdzeniem uchwał popierających święcenie kobiet na diakonów, postulatem ponownego zbadania kwestii celibatu kapłańskiego, powierzeniem osobom świeckim kazań na Mszy św., błogosławieniem związków homoseksualnych i „różnorodnością płci”. Wśród przyjętych rezolucji postulowano „trwałe wzmocnienie synodalności”.

Tekst, zatwierdzony w 2022 r., wzywał do utworzenia organu pośredniego zwanego komitetem synodalnym, aby przygotować się do utworzenia stałej „rady synodalnej” biskupów i osób świeckich „najpóźniej do marca 2026 r.”.

Tymczasowy komitet synodalny składałby się z 27 biskupów diecezjalnych, 27 członków ZdK i 20 innych osób wybranych podczas końcowego zgromadzenia synodalnego. Komisja, złożona w sposób „sprawiedliwy pod względem pokoleniowym i płciowym”, miałaby zapewnić wdrożenie uchwał drogi synodalnej w niemieckich diecezjach, jednocześnie kładąc podwaliny pod radę, która byłaby zarówno „organem doradczym, jak i decyzyjnym”.

Rada „podejmowałaby fundamentalne decyzje o znaczeniu ponaddiecezjalnym w zakresie planowania duszpasterskiego, przyszłych perspektyw Kościoła oraz spraw finansowych i budżetowych Kościoła, które nie są rozstrzygane na szczeblu diecezjalnym”.

W styczniu 2023 r. - zanim jeszcze zakończyła się niemiecka droga synodalna – Stolica Apostolska zasygnalizowała swój sprzeciw wobec rady synodalnej, argumentując, że podważy ona autorytet biskupów nakreślony w dokumentach II Soboru Watykańskiego. Stwierdziła, że biskupi nie mają obowiązku uczestniczenia w komitecie synodalnym, ale nie sprzeciwiła się wyraźnie jego utworzeniu.

W czerwcu 2023 r. czterech z 27 niemieckich biskupów diecezjalnych zawetowało wykorzystanie wspólnego funduszu do opłacenia kontynuacji projektu drogi synodalnej. Pomimo niepewności co do finansowania, komisja synodalna odbyła swoje inauguracyjne posiedzenie w listopadzie 2023 r., na którym członkowie zatwierdzili statut i zasady proceduralne organu. Statut kontrowersyjnie porzucił zasadę drogi synodalnej, zgodnie z którą decyzje wymagały większości dwóch trzecich głosów wśród biskupów, a także osób świeckich. W praktyce oznaczało to, że świeccy członkowie mogliby podejmować uchwały bez poparcia biskupów. ZdK poparł statut, ale wymagał on również zatwierdzenia przez Niemiecką Konferencję Biskupów. W lutym bieżącego roku Watykan poprosił niemieckich biskupów, aby nie głosowali nad statutem, stwierdzając, że dalsze kroki w kierunku utworzenia rady synodalnej będą nieważne, „z odpowiednimi konsekwencjami prawnymi”. Niemieccy biskupi posłuchali prośby Watykanu, ale nie było jasne, co stanie się dalej. Czy projekt rady synodalnej zostanie wstrzymany? Czym właściwie byłby komitet synodalny bez zgody konferencji biskupów?

W liście upublicznionym 23 stycznia b.r. Stolica Apostolska wyjaśniła, „że ani droga synodalna, ani żaden organ przez nią ustanowiony, ani żadna konferencja episkopatu nie ma kompetencji do ustanowienia «Rady Synodalnej» na poziomie krajowym, diecezjalnym lub parafialnym”.