Jesień życia

Rytm przyrody wyznacza również rytm ludzkiego życia. Demografowie biją na alarm, że drastycznie spadło liczba „wiosennych pierwiosnków”, jak również zwiększyła się liczba „jesiennych pielgrzymów”, którzy z niemałym trudem zbliżają się do przekroczenia progu nadziei. „Jesień życia” to metafora starości, czasu podsumowania i dojrzałości. Tak jak jesień w przyrodzie przynosi spokój i owoce lata, tak starość jest okresem zbierania owoców całego życia: doświadczeń, mądrości, dobra, które człowiek zasiał. To moment, w którym ludzie spowalniają rytm, patrzą wstecz, ale i uczą się akceptować przemijanie z wdzięcznością, co dla wielu może stanowić nie lada wyzwanie.

Moją uwagę przykuła książka Annie i Claude Beauducel pt. Gdy rodzice się starzeją. Praktyczny i duchowy przewodnik (wyd. W drodze 2024). Autorzy publikacji nie koloryzują, nie obiecują łatwych recept. Pokazują, że „trzy zasadnicze potrzeby osoby starszej to poczucie bezpieczeństwa, bycie użytecznym i kochanym” (s. 17). W ten sposób uświadamiają czytelnikom, że historie ludzi bywają trudne, dramatyczne, a oni mówią o tym, co może być bolesne. Ten realizm nadaje ich przekazowi wiarygodność. Łączą sferę praktycznej z duchową – publikacja to nie tylko poradnik „co zrobić”, ale też refleksja religijna, zachęta do szukania sensu, nadziei w trudnych sytuacjach, co jest bardzo ważne dla osób wierzących.

Lektura tego krótkiego „mini poradnika o maxi sprawach” może okazać się dla wielu osób trudnym doświadczeniem, gdyż przypomina o przemijalności, cierpieniu, utracie – co samo w sobie może być bolesne. Ale jednocześnie to też może być jej dużą zaletą, gdyż pomaga przygotować się, przyjąć realność. W czasach, gdy społeczeństwo się starzeje, gdzie relacje międzypokoleniowe często są napięte albo zaniedbane, książka ta oferuje język szacunku, miłości i wdzięczności – a także realne wskazówki. Nie obiecuje łatwych dróg, ale pomaga „przejść drogę” – zarówno rodzicom, jak i dzieciom – z większą świadomością i godnością. Albowiem, jak pisał znany aforysta Stanisław Jerzy Lec (1909-66), ,,młodość to dar, starość to sztuka”.

Uczenie się „sztuki starości” to również pogłębienie wymiaru duchowego, czego przykładem jest biblijny starzec Symeon, oczekujący z nadzieją na wypełnienie się Bożych obietnic. Jesień życia to czas, kiedy człowiek może wejść w bliższą relację z Bogiem, pogłębić modlitwę, przebaczyć, pojednać się z innymi i samym sobą. Dla człowieka wierzącego może to być okres szczególnego duchowego dojrzewania, w którym zaufanie Bogu zastępuje lęk przed nieznaną przyszłością i daje możliwość nabrania dystansu do tego, co mało istotne. Jesień życia to nie tylko czas przemijania, lecz również okres pełni człowieczeństwa – dojrzewania duchowego, otwartości na innych i na wieczność. W świetle wiary starość może być błogosławieństwem, a opieka nad starszymi – okazją do czynnej miłości, które stanowi kryterium dojrzałego człowieczeństwa.