„Bat kol” – „Głos z nieba” w biblijnej i rabinicznej tradycji

W Ewangelii Jana (12, 28-30) czytamy: „Wtem rozległ się głos z nieba: «Już wsławiłem i jeszcze wsławię». (…) Rzekł Jezus: «Głos ten rozległ się nie ze względu na Mnie, ale ze względu na was»”. Niebiański lub proroczy głos to dobrze znane zjawisko, które często pojawia się w żydowskiej literaturze i tradycji rabinicznej. Jest to przesłanie od Boga do ludzi za pomocą dźwięku, często nazywane w języku hebrajskim „Bat Kol” (córka głosu)

Kiedy ludzie zaczynają słyszeć Bat Kol - Boży głos i w jakim celu?

Bóg objawił się Izraelitom na górze Synaj i rozmawiał bezpośrednio z Mojżeszem. Gdy Mojżesz odszedł, Bóg przemawiał do narodu poprzez proroków i poprzez ich wizje. Echo tych słów i proroctw słyszymy także w Bat Kol, w Niebiańskim głosie.

Talmud Babiloński mówi nam, że historycznie bezpośrednie Boże przesłania i polecenia, które pojawiały się w Świątyni i u proroków ustały w okresie Drugiej Świątyni. Zastąpił je Boży głos. Rabbi Abba powiedział: „... wszystkim, co pozostało z Bożej Obecności w okresie Drugiej Świątyni był Boży Głos, jak nauczali wcześni uczeni Miszny. Po śmierci ostatnich proroków: Aggeusza, Zachariasza i Malachiasza, Boży Duch proroczego objawienia odszedł od narodu żydowskiego, ale oni nadal kierowali się Bożym Głosem, który odczytywali jako echo proroctwa" (Yoma s. 9b).

Dwa rodzaje Bat Kol

Istniały dwa rodzaje i cele pojawienia się Bat Kol - głosu. Jednym z celów (bardziej powszechny), było ukazania moralnego przesłania, np. aby uczyć, jak ważne jest studiowanie Tory. Rabin Joshua ben Levi powiedział: „Każdego dnia Bat Kol (niebiański głos) wychodzi z góry Horeb (Synaj) i ogłasza: 'Biada ludzkości za pogardę dla Tory'. Każdy, kto nie zajmuje się studiowaniem Tory, jest upominany" (Miszna Awot 6b).

Drugim celem było ukazanie losu lub godności jakiejś osoby: „W chwili śmierci Rabbi Yehuda Ha'Nasi podniósł swoje dziesięć palców ku Niebu i powiedział w modlitwie: Panie Wszechświata, jest Ci wiadome, że trudziłem się moimi dziesięcioma palcami w Torze i że nie odniosłem żadnej korzyści ze świata nawet moim małym palcem. Niech będzie Twoją wolą, aby w moim odpoczynku zaznał pokoju. Pojawił się Boski Głos i powiedział: 'on odchodzi, by zażywać pokoju. Ci, którzy postępują uczciwie,  spoczywają na swoich łożach'" - (Iz 57, 2).

Interwencja prawna

Jeszcze inny rodzaj głosu dotyczył interwencji prawnej (halachicznej). Jednak ten ostatni nigdy nie został zaakceptowany przez uczonych. Najbardziej znanym przypadkiem był spór między rabinem Eliezerem a rabinami dotyczący Halachy, prawa dotyczącego nieczystości pieca (Talmud, Bava Metzia 59b). Rabbi Eliezer powiedział do nich: Jeśli Halacha (prawo) jest zgodne z moją opinią, Niebo to udowodni. Boski Głos wyłonił się z Nieba i powiedział: Dlaczego kłócicie się z Rabbim Eliezerem jeśli Halacha jest zgodna z jego opinią w każdym miejscu, w którym on wyraża opinię?  Rabbi Jehoszua wstał i powiedział: Jest napisane „Nie jest w niebiosach" (Pwt 30, 12). Rabin Yirmeya mówi: Ponieważ Tora została już dana na Górze Synaj, nie uznajemy Bożego Głosu, ponieważ zostało to już napisane na Górze Synaj w Torze: „Nie łącz się z wielkim tłumem, aby czynić zło." - (Wj 23:2). Ponieważ większość rabinów nie zgodziła się z opinią rabina Eliezera, Halacha nie orzeka według jego opinii.

Talmud kończy historię sporu zdumiewającą reakcją samego wszechmogącego Boga, która została wygłoszona przez proroka Eliasza. „Wiele lat później rabin Natan spotkał Eliasza proroka i rzekł do niego: Co uczynił BÓG, Święty, niech będzie błogosławiony, w tym czasie, gdy Rabbi Jehoszua wydał swoją opinię? Eliasz odpowiedział mu: Święty, niech będzie błogosławiony, uśmiechnął się i rzekł: Moje dzieci zatriumfowały nade Mną; Moje dzieci zatriumfowały nade Mną".

O autorze:

Rabin Oded Peles – izraelski edukator, kantor, muzykolog i przewodnik. Urodził się w Petach Tikwa w Izraelu w holendersko-niemieckiej rodzinie żydowskiej. Podążając śladami swojego dziadka, znanego kantora synagogi w Rotterdamie w Holandii, służył i występował jako kantor w społecznościach żydowskich na całym świecie przez ponad trzydzieści lat.