Ogłoszono komunikat o pracach Synodu Biskupów greckokatolickich

W Przemyślu ogłoszono komunikat podsumowujący Synod Biskupów Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego (UKGK), który obradował w tym mieście w dniach 7-15 lipca pod hasłem „Synodalność i soborowość: doświadczenie UKGK” z udziałem 40 hierarchów z całego świata. Obradom przewodniczył zwierzchnik UKGK, arcybiskup większy kijowsko-halicki Swiatosław Szewczuk. Gośćmi synodu byli przedstawiciele Kościoła katolickiego z innych krajów Europy.

Zgromadzenie rozpoczęło się 6 lipca nabożeństwem do Ducha Świętego oraz zaprzysiężeniem ojców synodalnych i personelu technicznego w kaplicy rzymskokatolickiego Wyższego Seminarium Duchownego w Przemyślu. Tekst przysięgi odczytał arcybiskup senior Jan Martyniak, najstarszy sakrą biskup spośród wszystkich obecnych. Nazajutrz liturgią pod przewodnictwem abp. Szewczuka w archikatedrze św. Jana Chrzciciela rozpoczęły się właściwe obrady. Obecni byli m.in. nuncjusz apostolski w Polsce abp Salvatore Pennacchio, arcybiskup-senior przemyski Józef Michalik i biskup pomocniczy archidiecezji przemyskiej bp Krzysztof Chudzio.

Przesłanie do uczestników skierował papież Franciszek, zapewniając ich i cały naród ukraiński o swej jedności z ich cierpieniami oraz o modlitwie i swych wysiłkach na rzecz przywrócenia pokoju na Ukrainie. Wezwał również biskupów UKGK, aby nadal troszczyli się o żywą bliskość z powierzonym ich opiece ludem Bożym, aby Kościół był „miejscem, w którym ludzie czerpią nadzieję, znajdują zawsze otwarte drzwi, otrzymują pociechę i zachętę”. Powierzył ojców synodalnych opiece błogosławionych nowych męczenników UKGK, wspominanych przez Kościół 27 czerwca.

W kazaniu na rozpoczęcie obrad abp Szewczuk podkreślił znaczenie tego Synodu jako znaku jedności i solidarności całego narodu ukraińskiego: „Synod ten pokazuje, jak ważny dla naszego narodu, dla milionów ofiar wojny, dla naszej państwowości jest Ukraiński Kościół Greckokatolicki, jego globalna jedność i solidarność, misja i działalność w tych strasznych dzisiejszych okolicznościach. Bo to właśnie nasz Kościół przemawia potężnym głosem do światowej opinii publicznej, która dotychczas nie słyszała i nie wiedziała dobrze, kim są Ukraińcy, o co walczą, w imię czego żyją i umierają”. Kaznodzieja życzył, aby tegoroczny Synod Biskupów „stał się przestrzenią działania łaski Bożej, która odnowi dar Pięćdziesiątnicy w naszym narodzie i w naszym Kościele”.

Pięknym i melodyjny akcentem rozpoczęcia tego spotkania biskupów był koncert charytatywny koncert chóru męskiego „Żurawie”, który odbył się w katedrze Św. Jana Chrzciciela w sobotę 9 lipca w obecności ojców synodalnych oraz licznie zgromadzonych wiernych i ludzi dobrej woli.

Następnie rozpoczęły się prace robocze. Na wstępie arcybiskup większy wygłosił referat programowy, w którym przedstawił obecny stan UKGK w kontekście agresji Rosji przeciw Ukrainie oraz nowe wyzwania duszpasterskie i humanitarne, stojące dziś przed UKGK i społeczeństwem ukraińskim. Po jego wystąpieniu członkowie Synodu podzielili się swoimi poglądami na temat dalszego duchowego prowadzenia wiernych i całego narodu ukraińskiego w czasie wojny. Mówili też o roli UKGK w przyszłej odbudowie kraju i przezwyciężeniu długofalowych skutków rosyjskiej agresji.

Drugi dzień prac poświęcono rozpatrzeniu tematu przewodniego tegorocznego Synodu. Główny mówca, bp Dionisij Lachowycz – egzarcha apostolski dla Ukraińców we Włoszech – w swoim referacie „Droga synodalna: przemyślenia z dołu i z góry” podkreślił teologiczne i antropologiczne zasady synodalności. Zwrócił uwagę na istotę Kościoła „jako obrazu Trójcy Świętej” i wspieranie „synodalnego stylu życia”, który Franciszek proponuje Kościołowi powszechnemu: „iść razem, działać razem, aby zwyczaje, zachowania, język i wszystkie struktury kościelne stały się odpowiednim kanałem dla ewangelizacji współczesnego świata, a nie dla własnego przetrwania”. Trzej koreferenci uzupełnili wypowiedź biskupa uwagami, pogłębiającymi zagadnienia synodalności i soborowości z różnych punktów widzenia.

Ojcowie synodalni wysłuchali też raportu eksperta Jewhena Hlibowyćkiego na temat demograficznych aspektów kryzysu humanitarnego na Ukrainie, wywołanych m.in. agresją rosyjską.

Owocami dyskusji i refleksji były uchwały synodalne, w których kładziono nacisk na solidarność i wspólne działania w przeciwstawianiu się napaści rosyjskiej i przezwyciężaniu skutków wojny. W szczególności biskupi przyjęli zaktualizowaną wersję Strategii Służby Społecznej UKGK, którą przedstawił szef Wydziału Służby Społecznej Kościoła, bp Wasyl Tuczapeć.

W czasie synodu rozpatrzono i zatwierdzono zaktualizowany tekst ukraińskiego tłumaczenia Boskiej Liturgii św. Jana Chryzostoma, nad którym przez kilka lat pracowała specjalna grupa robocza pod przewodnictwem biskupa Hleba Łonczyny. Ojcowie synodalni serdecznie podziękowali im za pomyślnie wykonaną pracę i udzielili im błogosławieństwa na dokończenie prac z uwzględnieniem zgłoszonych w dyskusji uwag i uzupełnień. Omówili również zasady i konkretne kwestie związane z opracowaniem nowej redakcji „Misiacesłowa” (kalendarza liturgicznego) UKGK.

Grupa robocza pod przewodnictwem metropolity przemysko-warszawskiego abp. Eugeniusza Popowicza przedstawiła wyniki prac nad Kodeksem Kanonów UKGK, zwłaszcza drugiej jego części. Będzie on dopełnieniem istniejącego już Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich z uwzględnieniem specyfiki UKGK. Ojcowie synodalni zapoznali się również ze sprawozdaniem z działalności sądów kościelnych, które przedstawił szef Zarządu Sprawiedliwości UKGK, abp metropolita Ihor Woźniak.

Synod Biskupów wysłuchał również sprawozdań centralnych struktur wykonawczych różnych szczebli, w szczególności na temat kondycji finansowej Kurii Patriarszej i działalności różnych fundacji, powołanych przez Synod. Sprawy te przedstawił ekonom patriarszy UKGK o. Lubomyr Jaworski. Raport z działalności Rady Duszpasterskiej Kurii Patriarszej przedstawił jej przewodniczący bp Kenneth Nowakiwskij. Członkowie Synodu zapoznali się także ze sprawozdaniami komisji i wydziałów szczebla patriarszego za miniony rok.

Szczególną uwagę ojcowie synodalni poświęcili rozpatrzeniu sprawozdania z działalności misji „Ośrodek Postulacyjny Beatyfikacji i Kanonizacji Świętych UKGK”, które przedstawił jego przewodniczący, bazylianin o. Polikarp Marceluk, a ks. Andrian Knysz, postulator sprawy beatyfikacji metropolity Andrzeja Szeptyckiego, opowiedział o stopniu jej zaawansowania. Obaj mówcy poinformowali biskupów o bieżącym stanie procesów beatyfikacyjnych i odpowiedzieli na pytania zebranych. Obecnie trwają procesy ok. 60 sług Bożych: biskupów, księży, osób konsekrowanych i świeckich. Ojcowie synodalni wezwali duchowieństwo i wiernych do modlitw o wyniesienie na ołtarze wyznawców wiary i sprawiedliwych UKGK, ponieważ ich świadectwo jest „życiodajną glebą dla obecnych i przyszłych pokoleń chrześcijan Ukrainy i całego świata”.

Ponadto Synod omówił i zatwierdził główne założenia „Planu Duszpasterskiego UKGK do 2030 roku”, który odzwierciedla temat zeszłorocznego orędzia synodalnego „Nadzieja, do której wzywa nas Pan”. Plan ten przedstawili bp K. Nowakiwskij i ks. dr Andrij Onuferko. Cechą szczególną przyszłego planu jest to, że oprócz wymiaru kościelnego, metropolitalnego, regionalnego, diecezjalnego i parafialnego, przewiduje on również poziom rodzinny i osobisty. Wyrażono przekonanie, że kwestia duchowego towarzyszenia rodzinom i jednostkom nabiera szczególnego znaczenia w warunkach trwającej obecnie agresji rosyjskiej. Zadaje ona ludziom głębokie rany, których uzdrowienie wymagać będzie pomocy łaski Bożej i trwałych wysiłków całej społeczności kościelnej.

Synod Biskupów podjął szereg ważnych decyzji osobowych. Między innymi wybrano nowy skład Stałego Synodu, którego członkami na najbliższych pięć lat zostali: metropolita abp Borys Gudziak oraz biskupi: Wołodzimierz Juszczak, Bohdan Dziurach i Jozafat Moszczycz. Wybrano także delegatów i ich zastępców na zwołany przez papieża Synod Biskupów w 2023.

Ponieważ z powodu pandemii koronawirusa Synod Biskupów UKGK od 2019 r. nie mógł spotykać się bezpośrednio, pojawiła się konieczność wyboru lub odnowienia mandatów szefów organów wykonawczych Kurii Patriarszej. Wybrano nowych przewodniczących komisji i wydziałów patriarszych oraz składy struktur przewidzianych przez prawodawstwo kościelne w ramach Synodu Biskupów UKGK, a także organów wymiaru sprawiedliwości, Trybunału Synodalnego i specjalnego zebrania biskupów do rozpatrywania odwołań od postanowień głowy Kościoła.

Nawiązując do dawnej tradycji synodalnej, o której wspominał Franciszek w liście do członków Synodu, dotyczącej pielęgnowania bliskości ze swoją owczarnią, ojcowie synodalni odwiedzili 10 lipca liczne parafie w różnych częściach Polski. Modlili się tam z wiernymi, spotykali się z uchodźcami, rozmawiali z przedstawicielami mediów, z wojskowymi ukraińskimi oraz przedstawicielami Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. Przybyli m.in. do Domu Ukraińskiego w Przemyślu, goszczącego od kilku miesięcy kilkadziesiąt rodzin ukraińskich, które uciekły przed okrucieństwami wojny. Abp Szewczuk odwiedził prowadzony przez siostry Matki Bożej Nieustającej Pomocy Ekumeniczny Dom Pomocy Społecznej w Prałkowcach koło Przemyśla i odprawił tam liturgię.

Wizyty te stały się piękną okazją nie tylko do wsparcia miejscowych wspólnot greckokatolickich, przyniesienia im pociechy i wsparcia modlitewnego, ale także do wyrażenie wdzięczności w imieniu Kościoła i narodu ukraińskiego braciom i siostrom polskim, którzy w odpowiedzi na tragedię agresji rosyjskiej przeciw Ukrainie, otworzyli przed Ukraińcami nie tylko granice państwowe, ale też własne domy i serca. „Szczere ukraińskie «Dziękuję» rozbrzmiewało w tych dniach często i przy różnych okazjach” – stwierdza komunikat synodalny.

Z kolei zwierzchnik UKGK pozdrowił biskupów i księży z okazji przypadających obecnie rocznic ich urodzin, święceń kapłańskich i biskupich. 12 lipca, w dniu wspomnienia świętych apostołów Piotra i Pawła, biskupi odwiedzili wspólnotę sióstr służebniczek w Przemyślu. Arcybiskup złożył im życzenia z okazji 130-lecia ich Zgromadzenia i 75-lecia Prowincji Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

Uczestników Synodu odwiedzili przedstawiciele Kościoła rzymskokatolickiego z kilku krajów, m.in. delegacja Episkopatu Austrii z abp. Franzem Lacknerem na czele, arcybiskup wileński Gintaras Grušas – przewodniczący Rady Konferencji Biskupich Europy (CCEE), biskup San Miniato z Włoch – Andrea Migliavacca, przedstawiciele Międzynarodowej Katolickiej Komisji ds. Migracji pod przewodnictwem jej sekretarza generalnego, ks. Roberta Vitillo, delegacja Fundacji Charytatywnej Katolików Niemieckich „Renovabis” z jej nowym szefem, ks. Thomasem Schwartzem na czele, a także nowa przewodnicząca „Caritas Ukrainy”, pani Tetiana Stawnycza.

Abp Grušas pozdrowił naród ukraiński, wyrażając podziw dla jego odwagi i determinacji w obronie swoich praw i wolności. Zaznaczył, że jako Litwin z pochodzenia bardzo dobrze rozumie ten opór narodu ukraińskiego. Przypomniał napis na dzwonie, który amerykańscy Litwini podarowali swoim rodakom w Ojczyźnie: „Niech dzwoni dla dzieci przyszłych pokoleń Litwinów. Ten, kto nie broni wolności, nie jest jej godzien”. Przewodniczący CCEE zapewnił obecnych o dalszej solidarności biskupów europejskich z narodem ukraińskim oraz o modlitewnym i humanitarnym wsparciu cierpiących i uchodźców przebywających w krajach Europy Zachodniej.

W pracach Synodu wzięli też udział duchowni opiekujący się wiernymi UKGK w krajach, w których nie ma greckokatolickich struktur hierarchicznych: o. Wasyl Howera – administrator apostolski dla katolików obrządku bizantyjskiego w Kazachstanie i Azji Środkowej, o. Jurij Kołasa – wikariusz generalny dla katolickich Kościołów wschodnich w Austrii i ks. Ismael Rojo Pérez – przedstawiciel Ordynariatu dla Katolików Wschodnich w Hiszpanii i inni.

W pierwszych dniach obrad synodalnych uczestniczył także bp Nil Łuszczak – administrator apostolski greckokatolickiej diecezji mukaczowskiej (ale nie wchodzącej w skład UKGK).

Podobnie jak w poprzednich latach również tegoroczne posiedzenia synodalne były przeplatane okresami i dniami modlitwy. Biskupi codziennie wspólnie odprawiali Boską Liturgię, odmawiali Szóstą Godzinę i Nieszpory. Jeden dzień poświęcony był odnowie duchowej, którą prowadził abp Ihor Isiczenko, przekazując głębokie treści duchowe; głosił także kazania podczas tegorocznego Synodu.

Wszystkie prace Synodu obsługiwała grupa medialna z Wydziału Informacji Kurii Patriarszej pod przewodnictwem ks. Ihora Jaciwa. Ojcowie synodalni wyrazili podziękowania i uznanie dla tego duchownego i wszystkich pracowników „Żywej Telewizji”, szczególnie za ich cenną służbę Kościołowi przez transmisje nabożeństw z patriarszej katedry Zmartwychwstania Chrystusowego Pańskiego w Kijowie oraz za inicjatywę modlitewną „Różaniec jednoczy”.

Zwierzchnik UKGK podziękował arcybiskupowi metropolicie Eugeniuszowi Popowyczowi i jego współpracownikom oraz rektoratowi Wyższego Seminarium Duchownego w Przemyślu za gościnność i dobrą organizację tegorocznego Synodu. Wraz z ojcami synodalnymi wyraził wdzięczność kapłanom, osobom konsekrowanym i świeckim za modlitewne towarzyszenie pracom tegorocznego zgromadzenia. Biskupi zapowiedzieli, że następny Synod Biskupów UKGK chcą odbyć na zwycięskiej Ukrainie, a na zakończenie ostatniej sesji roboczej zawierzyli siebie, Kościół i cały naród ukraiński macierzyńskiej opiece Najświętszej Bogurodzicy modlitwą „Godne to jest”. Synod Biskupów zakończył się odśpiewaniem hymnu duchowego „Boże Wielki, Jedyny”.