Potrzeba sensu życia

Viktor Frankl (1905–1997), psychiatra austriacki, podczas pobytu w hitlerowskim obozie zagłady stwierdził, że ten koszmar udawało się przeżyć przede wszystkim tym, którzy mieli w życiu jakieś zadanie do spełnienia; którzy pragnęli wrócić do kochanej osoby czy wychować swoje dzieci. Po wyjściu z obozu zajął się psychiatrią. Odrzucił opinię Zygmunta Freuda, że przyjemność, zwłaszcza seksualna, jest motorem życia, czymś, wokół czego obracają się myśli, pragnienia i działania człowieka. Na podstawie własnych obozowych obserwacji stworzył metodę psychoterapii zwaną logoterapią, polegającą na leczeniu chorób psychicznych i nerwowych poprzez odnalezienie sensu czy też celu życia. Frankl zauważył:

W połowie XX wieku przeprowadzono ankietę wśród ośmiu tysięcy studentów uniwersytetów amerykańskich na temat tego, co jest najważniejszą rzeczą w ich życiu. 78 procent ankietowanych odpowiedziało: odnaleźć sens swego życia.

W młodym wieku pytanie o cel życia bywa natarczywe. Pewna dziewczyna po nieudanej próbie samobójstwa zawołała: „Mam żyć tylko dlatego, że matka mnie urodziła? Też powód!”. Była wówczas daleko od Boga. Znalezienie celu życia i postępowanie zgodne z nim jest jednym z ważnych warunków zdrowia psychicznego. Stwierdził to również, choć z innych pozycji niż Frankl, Carl Gustav Jung (1875–1961), klasyk XX-wiecznej psychoterapii.

Mniej więcej trzecia część moich pacjentów nie ma neuroz dających się określić klinicznie, ale cierpi z powodu poczucia bezsensu. Można to nazwać powszechną neurozą naszych czasów.

Co nadaje sens ludzkiemu życiu? Bez wchodzenia w szczegóły można powiedzieć, że dostrzeżenie w nim, a następnie realizacja celów i zadań zarówno materialnych, jak też kulturalnych oraz religijnych. Przyjrzyjmy się najpierw dwóm pierwszym z nich.

Mówili o sensie życia

Żadna istota poza człowiekiem nie patrzy z podziwem na swą egzystencję i nie stara się nadawać jej sensu.
ARTHUR SCHOPENHAUER

Stracić życie, to mało, i nie zabraknie mi na to odwagi, jeśli zajdzie potrzeba, ale patrzeć, jak powoli niknie sens tego życia, ginie racja naszego istnienia, to jest rzecz nie do wytrzymania. Nie można żyć bez racji.
ALBERT CAMUS

Tysiąc policjantów kierujących ruchem nie powie ci, skąd idziesz i dokąd masz zmierzać.
THOMAS STEARNS ELIOT

Na cóż przydałoby się człowiekowi stworzyć sztuczne życie, jeśliby utracił sens życia?
GEORGES BERNANOS