Królewna bez korony

Haštalsko, czyli inaczej dzielnica Kastulusa, nazywane jest także rejonem św. Agnieszki. Tutaj znajduje się najwięcej miejsc związanych z jej życiem i działalnością. Dzielnica kultywuje pamięć wielkiej świętej. Co jakiś czas można tam spotkać sklep, aptekę bądź gospodę pod Czeską Agnieszką.

Haštalsko było jednym z centrów burzliwie rozwijającego się w XIII w. królewskiego miasta. Tam Agnieszka otrzymała od swego brata, króla Wacława, grunt i przy kościele św. Haštala zbudowała szpital, pierwszy w Pradze. Obok wzniosła klasztor. W czasie budowy dbała o każdy detal. Miało być skromnie, ale elegancko. I taki obiekt powstał, zachwycający do dzisiaj klasycznym umiarem, świetnie wkomponowany w teren. Agnieszka chciała, aby w tym miejscu poza klaryskami działali także franciszkanie.

Nakazała więc wybudowanie również konwentu dla Braci Mniejszych. Wkrótce „Czeski Asyż” stał się duchowym centrum miasta, promieniując na Czechy, a później na Europę Środkową ideami humanistycznymi oraz nową wrażliwością religijną, którą po wiekach nazwano „opcją na rzecz ubogich”.

W następnych latach Agnieszka włączyła się także do ogólnoeuropejskiej dyskusji, toczonej nie tylko wśród franciszkanów, o roli ubóstwa w życiu zakonnym. Pisała do kolejnych papieży i władców. Broniła oryginalnej, a więc radykalnej Reguły św. Franciszka, której pozostawała wierna do końca życia. Zmarła w klasztorze w marcu 1282 r.

Oprowadzający nas po dzielnicy Jaroslav Šubrt, redaktor „Perspektiv” – dodatku do czasopisma „Katolicky tydenik” – podkreślił, że Agnieszka była pierwszą osobą obok św. Wacława, która szybko stała się częścią narodowej legendy. „Podziwiano ją za to, że umiała się wyrzec korony, a przecież mogła odgrywać wielką rolę w życiu państwa. Jej radykalizm podążania za Chrystusem jest ciągle fascynujący i wciąż aktualny” – dodał.

Wkrótce po śmierci Agnieszki klasztor zaczął podupadać. W XIV w. pojawił się ruch husycki z bardzo radykalnymi hasłami społecznymi, ale i religijnymi. W imię obrazoburczych idei husyci splądrowali większość praskich świątyń, także „Czeski Asyż”. Prawdopodobnie w tym okresie zniszczona została trumna Agnieszki oraz miejsca pochówku innych Przemyślidów, gdyż w klasztorze znajdowała się ich nekropolia.

Na początku tego roku praskie media ekscytowały się rozpoczęciem prac archeologicznych w prezbiterium kościoła pw. św. Haštala, gdzie rzekomo miała znajdować się trumna świętej. Abp Duka, który interesował się tymi pracami, już wiedział, że szczątków Agnieszki jednak tam nie znaleziono.

Klarysek w Pradze dziś nie ma. Zostały wygnane przez cesarza Józefa II w 1782 r. Wspólnota klarysek odrodziła się po 1989 r., ale już nie w Pradze, ale w Brnie i na Północnych Morawach. W klasztorze św. Agnieszki mieści się Galeria Narodowa, gdzie eksponowane są największe arcydzieła czeskiej sztuki religijnej z okresu średniowiecza. Wśród nich prezentowany jest niezwykły portret świętej, namalowany przez Mikulaša Puchnera w jej czasach. Przewodnik podkreśla, że obraz przedstawia oryginalny wystrój szpitala, prowadzonego przez św. Agnieszkę w tym miejscu.