Katolickie Kościoły Wschodnie

  Romek Koszowski/Agencja GN Jerozolima. Ormianie w czasie nocnego czuwania przy grobie Pańskim Kościół katolicki rytu ormiańskiego

Ormiański Kościół Katolicki

Kontakty (części) Ormian z Rzymem sięgają końca XII w., ale na większą skalę rozwinęły się w XVII w. wraz z nasileniem się emigracji ormiańskiej do Europy, m.in. na ziemie polskie, w wyniku prześladowań przez muzułmanów.

W XII w. krzyżowcy weszli w kontakt w królestwem ormiańskim w Cylicji ze stolicą w Sis. W 1198 r. doszło do unii tamtejszych Ormian z Rzymem, która to unia przetrwała do upadku królestwa w 1375 r. Z tego okresu pochodzi szereg elementów łacińskich w liturgii ormiańskiej. W 1439 r. na Soborze Florenckim przedstawiciele katolikosa Konstantyna VI odnowili unię i przyjęli unijny Dekret dla Ormian. Unia ta nie trwała jednak długo.

Od XIV w. istniało ormiańskie (gregoriańskie) biskupstwo we Lwowie. Ormianie zamieszkiwali też Kołomyję, Kuty, Kamieniec Podolski i Mohylew Podolski.

W r. 1630 ormiański (gregoriański) arcybiskup lwowski Mikołaj Torosowicz złożył wyznanie wiary w katolickim kościele Karmelitów we Lwowie. Powtórzył je wobec papieża Urbana VIII w Rzymie w r. 1635. Unia zawarta przez abp Torosowicza nie od razu się przyjęła, choć jej konsekwencją była też unia Ormian w Siedmiogro­dzie w XVII w.

Również wśród Ormian w Cylicji nie wygasły tendencje zjednoczeniowe. W r. 1740 nowo wybrany katolikos Cylicji - Abraham Ardziwian opowiedział się za unią z Rzymem. W r. 1742 został on potwierdzony na urzędzie patriarchy przez Benedykta XIV. Rezydencją katolickiego patriarchy Cylicji był najpierw Kraim, a następnie Bzommar w Libanie.

Jego jurysdykcja obejmowała począt­kowo Cylicję, Syrię i Liban, a następnie została rozszerzona na Egipt, Mezo­potamię oraz pewne regiony Azji Mniejszej. Grupy katolickich Ormian istniały też w Turcji, zwłaszcza w Konstantynopolu^.

W 1928 r. na synodzie biskupów ormiańskich w Rzymie dokonano reorga­nizacji administracyjnej Kościoła i przeniesiono stolicę patriarchy do Bejrutu.

Językiem liturgicznym Ormiańskiego Kościoła Katolickiego jest starożyt­ny język ormiański z okresu tzw. złotego wieku literatury ormiańskiej (V-IX w.), zwany grabar. (Stał się on podstawą współczesnego języka ormiańskiego - aszcharabar.)

W liturgii eucharystycznej używa się tylko jednej (stałej) anafory. Podobnie jak w obrządku łacińskim, komunii św. wiernym udziela się tylko pod postacią chleba. Odmiennie od innych obrządków wschodnich, które używają do Eucha­rystii chleba kwaszonego, w Ormiańskim Kościele Katolickim używa się do Eucharystii chleba przaśnego (opłatka).

Aktualnie Ormiański Kościół Katolicki liczy około Liczy ok. 600 000 wiernych, mieszkających m.in. w Armenii, Argentynie, Kanadzie, Francji, Libanie, Syrii, Turcji, USA i w Polsce.

Źródła:

Ku chrześcijaństwu jutra. Wprowadzenie do ekumenizmu, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1997

Religie świata. Encyklopedia PWN; Warszawa 2008

.