MiejsceCudowny obraz Matki Bożej namalował nieznany artysta na początku XVII wieku. W kościele franciszkanów w Kamieńcu Podolskim, polskiej twierdzy na Podolu, obraz szybko zasłynął cudami. Modlili się tam przed nim m.in. król Jan Kazimierz Waza, hetman Jan Sobieski (późniejszy król Jan III, hetmani Stanisław Żółkiewski i Stefan Czarniecki i książę Jeremi Wiśniowiecki.
Po zdobyciu Kamieńca Podolskiego przez Turków, franciszkanie wywieźli obraz w głąb Polski. W 1679 r. umieścili go w swym kościele w Kalwarii Pacławskiej, założonej zaledwie 14 lat wcześniej przez Andrzeja Maksymiliana Fredrę (1620-1679), kasztelana lwowskiego i wojewodę podolskiego.
Obecnie obraz znajduje się w południowym ramieniu transeptu (czyli nawy poprzecznej) kościoła w Kalwarii i jest głównym celem pielgrzymek. Obraz został koronowany 15 marca 1882 roku przez papieża Leona XIII. Koronacji dokonał bp Łukasz Solecki.
Pielgrzymów przyciąga także sama kalwaria, założona przez Fredrę na wzór kilkadziesiąt lat wcześniejszej Kalwarii Zebrzydowskiej. Sanktuarium Męki Pańskiej I Matki Bożej Kalwaryjskiej powstało w latach 1665-1668. Modlitewnemu zamyśleniu sprzyja usytuowanie poszczególnych kapliczek kalwarii w górzystym terenie, przypominającym okolice Jerozolimy. Długość Drogi Krzyżowej wynosi 1662 m.
Budowle wzniesione przez Fredrę były drewniane, obecne są znacznie późniejsze. Barokowy kościół Znalezienia Krzyża Pańskiego pochodzi z lat 1770-1775. Oprócz cudownego obrazu warto w nim zwrócić uwagę na cenne barokowe ołtarze – dzieło rzeźbiarza lwowskiego Macieja Polejowskiego. 43 (w tym 5 drewnianych) kaplice kalwaryjskie powstały w latach 1825-75.
NabożeństwaJak w wielu miejscach pielgrzymkowych, w Kalwarii Pacławskiej więcej nabożeństw odbywa się w okresie letnim, od kwietnia do października. Oto ich porządek:
Msze Św.
Niedziele: 7:30, 9:00, 11:00, 18:00.
Dni powszednie: 7:00, 18:00.
Inne nabożeństwa:
7:00 – Godzinki;
17:00 – Nieszpory (maj, czerwiec, październik);
17:30 – Nieszpory (kwiecień, lipiec, sierpień, wrzesień).
W okresie zimowym (od listopada do marca):
Msze Św.
Niedziele: 8:00, 11:00, 15:00
Dni powszednie: 7:00.
Inne nabożeństwa:
7:30 – Godzinki.
Oprócz tego w Sanktuarium w ciągu roku odbywa się wiele uroczystości i odpustów. Wówczas jest znacznie więcej nabożeństw. Najważniejsze uroczystości odbywają się w Wielkim Tygodniu. Wówczas na dróżkach kalwaryjskich odbywa się Misterium Męki Pańskiej. Podczas Zesłania Ducha Świętego uroczystości trwają całą dobę, łącznie z nocnym czuwaniem. W lipcu co roku organizuje się Franciszkańskie Spotkanie Młodych, a w sierpniu Wielki Odpust Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Na początku października (4) obchodzony jest jeszcze odpust św. Feranciszka, a 8 grudnia odpust Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.