Watykan: ekskomunika dla biskupa i kapłana za udzielenie sakry bez zgody papieża

W związku z publicznym przyznaniem się 16 listopada do udzielenia przez emerytowanego arcybiskupa Lusaki, Telesphore’a Mpundu sakry biskupiej bez zgody Ojca Świętego ks. Anthony D. Wardowi prefekt Dykasterii do spraw Nauki Wiary, kard. Víctor Manuel Fernández oficjalnie poinformował o zaciągnięciu przez obydwu kary ekskomuniki mocą samego czynu.

Ks. Anthony D. Ward, założyciel tradycjonalistycznej wspólnoty Servants of the Holy Family (Sług Świętej Rodziny), ujawnił publicznie, że w 2024 r. został potajemnie wyświęcony na biskupa bez mandatu papieskiego, co jest czynnością niezgodną z prawem i skutkuje automatyczną ekskomuniką ze strony Stolicy Apostolskiej.

Tradycyjna wspólnota bez uznania kanonicznego

Słudzy Świętej Rodziny zostali założeni w 1977 roku i mają swoją siedzibę w Colorado Springs (stan Kolorado, USA). Są tradycyjną, półkontemplacyjną wspólnotą katolicką, sprawującą wyłącznie liturgię trydencką w języku łacińskim. W swoich materiałach publicznych wspólnota przedstawia się jako „wierna tradycyjnej mszy łacińskiej oraz doktrynie i moralności katolickiej”, wskazując nawet na dyskretne wsparcie biskupów z całego świata, którzy popierają jej misję. Jednak do tej pory nie posiada uznanego statusu kanonicznego: nie została utworzona ani zatwierdzona przez władze kościelne i działa niezależnie od lokalnej diecezji oraz Stolicy Apostolskiej.

Ta nieprawidłowa sytuacja spowodowała długotrwałe napięcia z władzami kościelnymi. Już w 2004 r. ówczesny biskup Colorado Springs, Michael Sheridan, przestrzegł wiernych, że Słudzy Świętej Rodziny nie należą do struktur Kościoła rzymskokatolickiego, wzywając ich do opuszczenia wspólnoty i powrotu do pełnej komunii z Kościołem. Zaznaczył, iż brak jurysdykcji powoduje nieważność niektórych udzielanych przez nich sakramentów, jak małżeństwo i spowiedź. Następnie, w 2013 roku, bp Sheridan wydał formalny dekret, w którym ponownie stwierdził, że ks. Ward i jego zgromadzenie „nie trwają w relacji z Kościołem diecezjalnym ani z Kościołem powszechnym”.

Ks. Anthony Ward: od lefebrystów do założenia SSF

Anthony Ward, urodzony w Stanach Zjednoczonych, został wyświęcony na kapłana w 1973 r. przez francuskiego arcybiskupa Marcela Lefebvre'a, założyciela Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X (FSSPX). Będąc księdzem o duchowości tradycyjnej, Ward początkowo pełnił funkcję pierwszego rektora seminarium, które FSSPX założyło w Armada (stan Michigan) w latach 70. Jednak po wewnętrznych nieporozumieniach opuścił bractwo w 1976 r., a rok później założył własną wspólnotę w Kolorado, Sług Świętej Rodziny.

Od samego początku zgromadzenie założone przez Warda przyjęło tradycyjną liturgię przedsoborową i ścisłe przestrzeganie klasycznego nauczania Kościoła, ale odrzuciło schizmatyckie stanowiska, takie jak sedewakantizm: uznaje autorytet papieża i prawowitych biskupów, ale pozostaje w stanie, który opisują jako „opór” wobec innowacji doktrynalnych lub liturgicznych, które uważają za niezgodne z Tradycją.

Cechą charakterystyczną wspólnoty były jej wysiłki na rzecz zapewnienia ważności sakramentów: zamiast wyświęcać własnych biskupów, przez dziesięciolecia zwracali się do biskupów katolickich pozostających w pełnej komunii – często emerytowanych lub biskupów z odległych diecezji – aby wyświęcali ich seminarzystów, nadawali im niższe święcenia, udzielali bierzmowania i corocznie święcili oleje, wszystko to wyłącznie przy użyciu tradycyjnych rytuałów sprzed 1970 roku.

Potajemna konsekracja biskupia w 2024 r.

W bezprecedensowej dla wspólnoty decyzji ks. Ward otrzymał potajemną sakrę biskupią 19 marca 2024 r. – w święto św. Józefa – z rąk abp. Telesphore'a G. Mpundu, emerytowanego arcybiskupa Lusaki (Zambia). Sakrament został udzielony zgodnie z tradycyjną liturgią łacińską i bez mandatu papieskiego, co zgodnie z prawem kanonicznym (kanon 1387) jest niezbędnym warunkiem legalnej konsekracji biskupa. Te tajne święcenia, choć uważane za ważne, stanowiły czyn niezgodny z dyscypliną kościelną i w związku z tym pociągały za sobą ipso facto karę ekskomuniki dla biskupa konsekrującego i nowo wyświęconego biskupa.

Tożsamość biskupa konsekrującego była utrzymywana w tajemnicy przez ponad rok w obrębie wspólnoty, ale ostatecznie 16 listopada 2025 r. ks. Ward ogłosił publicznie swoim wiernym, że w marcu 2024 r. został wyświęcony na biskupa przez arcybiskupa Mpundu. W swoim przemówieniu ujawnił również, że zarówno on, jak i zambijski arcybiskup otrzymali niedawno oficjalne zawiadomienie z Watykanu informujące ich o ekskomunice za ten czyn.

Powiadomienie o ekskomunice przez Stolicę Apostolską

Jak potwierdził sam ks. Ward, powiadomienie wystosował kardynał Víctor M. Fernández, prefekt Dykasterii Nauki Wiary, i było to oświadczenie o ekskomunice latæ sententiæ (automatycznej) ze względu na nieautoryzowane udzielenie sakry biskupiej. Do tej pory nie opublikowano żadnego oficjalnego komunikatu Dykasterii w tej sprawie, ale potwierdzenie ks. Warda, który o tym poinformował oznacza uznanie ważności dekretu i powagi wykroczenia w oczach Stolicy Apostolskiej. Z punktu widzenia prawa kanonicznego ks. Ward jest obecnie biskupem wyświęconym ważnie, ale bezprawnie i pozostaje poza pełną wspólnotą z Kościołem.