Kto może odwołać proboszcza?

Czy proboszcz musi słuchać biskupa? :.

Najczęstsze przyczyny usuwania proboszczów :.
Procedura usuwania proboszcza :.

Proboszcz, czyli kto?

Zanim odpowie się na pytanie, kim jest proboszcz, trzeba dowiedzieć się, co to jest parafia. Według kościelnego prawa jest to wspólnota wiernych utworzona w sposób wstały w lokalnym Kościele, nad którą pieczę, pod władzą biskupa diecezjalnego, powierza proboszczowi, jako jej własnemu proboszczowi.

Ks. Tadeusz Pawluk, autor komentarza do Kodeksu Prawa Kanonicznego z roku 1983 podkreśla, że historia urzędu proboszczowskiego jest ściśle związana z historią parafii. Jej początki związane są z pojawieniem się w IV stuleciu ośrodków duszpasterskich poza miastami będącymi siedzibą biskupa. Kapłana stojącego na czele parafii określano różnymi terminami. Dopiero po Soborze Trydenckim upowszechniło się łacińskie słowo „parochus”, które pierwotnie oznaczało urzędnika sprawującego opiekę na gościną przybyszów, dostawcę lub gospodarza.

Polski termin „proboszcz” jest spokrewniony ze słowami łacińskimi, czeskimi i niemieckimi oznaczającymi przełożonego, rządcę.

„Proboszcz zawsze podlegał władzy biskupa” - akcentuje ks. Pawluk. Powoływanie proboszcza odbywało się jednak w przeszłości różnie, w zależności od tego, kto wybudował kościół. Jeśli powstał z inicjatywy diecezji, mogło go wybierać miejscowe duchowieństwo, niejednokrotnie przy aprobacie wiernych świeckich. Jeżeli świątynię postawił konkretny fundator, on mógł wyznaczać kandydata na proboszcza. Czasami obsadzanie urzędu proboszczowskiego zastrzeżone było Stolicy Apostolskiej.

Pasterz własny, czyli sługa

Dawniej proboszcz pojmowany był jako beneficjant pewnych dóbr kościelnych, który miał się troszczyć o powierzone mu dusze. Sobór Watykański II zmienił to pojęcie. Aktualnie proboszcz jest przede wszystkim pasterzem powierzonych sobie wiernych oraz współpracownikiem biskupa, mającym udział w jego misji nauczania, uświęcania i rządzenia.

Istotą „bycia pasterzem” jest posługa wobec wspólnoty. „Zadanie jakie mają do spełnienia pasterze, jest prawdziwą służbą” - zwraca uwagę ks. Pawluk. Chrystus, Najwyższy Pasterz, powiedział, że nie przyszedł, aby Mu służono, lecz aby służyć (por. Mt 20,25-28).

Proboszcz jest „pasterzem własnym” powierzonej mu cząstki diecezji. Oznacza to, że do spełniania swej misji został powołany na podstawie uczestniczenia razem z biskupem w kapłaństwie Chrystusa i powierzonego sobie urzędu. Urzędu nie sprawuje w sposób autonomiczny i bez żadnej zależności, lecz z upoważnienia i pod zwierzchnictwem biskupa diecezjalnego, który na mocy prawa Bożego jest rządcą Kościoła lokalnego. Biskup nie deleguje proboszczowi swojej władzy, lecz dopuszcza go do uczestnictwa w niej. Tę niełatwą dla niektórych do zrozumienia różnicę wyjaśnia soborowy „Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele”: „Wszyscy kapłani... uczestniczą wraz z biskupem w jednym kapłaństwie Chrystusa i pełnią je, dlatego stanowią grono skrzętnych współpracowników biskupiego stanu”. Ten sam dokument dodaje, że proboszczowie są współpracownikami biskupa „ze szczególnego względu”. Wyraźniej niż inni prezbiterzy reprezentują oni biskupa w społeczności parafialnej.
Kościół zawsze w swych dziejach odrzucał próby zrównywania proboszczów z biskupami.