Trudno sobie wyobrazić przyszłość Kościoła bez większego otwarcia na świeckich i zaangażowania w ewangelizację

- Synodalność to nic innego jak normalność – tłumaczy w rozmowie z KAI abp Józef Guzdek, metropolita białostocki. Podkreśla, że wszyscy, bez wyjątku, księża i świeccy, od chrztu świętego jesteśmy odpowiedzialni za Kościół w każdym jego wymiarze, a zwłaszcza za dzieło ewangelizacji. Kreśli przyszłość Kościoła w Polsce w sytuacji nacisku prądów sekularyzacyjnych i spadających powołań kapłańskich.

- Podkreśla, że Podlasie jest miejscem współistnienia różnych kultur i religii. Żyją tutaj razem katolicy, grekokatolicy, prawosławni, grupy przedstawicieli Kościoła reformowanego oraz islamu. A współpraca, pomimo różnic, jest bardzo dobra.

- Pytany o relacje miedzy wiarą a polityką, deklaruje, że „ci, którzy uwierzyli i praktykowali związek tronu z ołtarzem, powinni zrobić sobie dokładny rachunek sumienia i uznać, że zbłądzili”. Mówi też o niełatwej roli jaką Kościół odgrywa przy granicy polsko-białoruskiej., stwierdzając, że "Kryzys migracyjny na granicy polsko-białoruskiej był i jest sprawdzianem autentyczności naszej wiary".

Marcin Przeciszewski, KAI: Jakie nadzieje wiąże Ksiądz Arcybiskup z procesem synodalnym zainicjowanym przez papieża Franciszka? W planie Kościoła powszechnego oraz w swej archidiecezji?

Abp Józef Guzdek:  Podczas wielu spotkań, często tłumaczę i przekonuję, że synodalność to nic innego jak normalność! Wszyscy, bez wyjątku, od chrztu świętego jesteśmy odpowiedzialni za Kościół w każdym jego wymiarze, a zwłaszcza za dzieło ewangelizacji.

Zdaję też sobie sprawę z tego, że wśród kapłanów, szczególnie starszych, jest  ostrożność względem osób świeckich, co do powierzania im pewnych zadań w Kościele. W Polsce być może spowodowane jest to tym, że w czasach PRL-u wielu księży zawiodło się na osobach świeckich, ponieważ doświadczyło inwigilacji i prześladowań z ich strony.

Jednak nie da się żyć i twórczo działać bez wzajemnego zaufania – szczególnie w Kościele. Jestem przekonany, że takie zaufanie i współdziałanie funkcjonuje na wielu płaszczyznach – i to zarówno pomiędzy duchowieństwem, jak i w relacjach duchownych ze świeckimi.

Zanim podejmę jakąkolwiek ważną decyzję najpierw spotykam się i rozmawiam z Radą Kapłańską, Radą Duszpasterską, Radą Ekonomiczną czy innymi gremiami na szczeblu diecezjalnym. Wzajemnego słuchania się i wypracowywania optymalnych rozwiązań trzeba też uczyć się w ramach parafialnych rad duszpasterskich i ekonomicznych. Mądry jest ten, kto nie boi się mądrości i doświadczenia innych. Przecież we wspólnotach parafialnych, w diecezjach jest wielu specjalistów, którzy mogą służyć profesjonalną radą, pomóc w rozwiązaniu problemów, spraw, na których znają się lepiej niż ich duszpasterz. Oczywiście, ostateczną decyzję podejmuje biskup lub proboszcz i oni ponoszą odpowiedzialność, ale dobrze jest najpierw tę decyzję wypracować podczas merytorycznej dyskusji. Ta zasada dotyczy parafii i diecezji, a także i Kościoła powszechnego.

Archidiecezja białostocka znajduje się w pierwszej dziesiątce polskich diecezji o najwyższej religijności. Wyniki ostatnich badań dowodzą, że 36,05% wiernych praktykuje tu systematycznie. Czy to oznacza, że walec sekularyzacji toczy się tu nieco wolniej? Jak to widzi Ksiądz Biskup?

- Wysoki poziom religijności w archidiecezji białostockiej to przede wszystkim zasługa wychowania dzieci w rodzinnych domach, wszak tam „wszystko się zaczyna”. Duży wkład w podtrzymywanie, rozwój i pogłębianie wiary miała i nadal ma pełna poświęcenia służba kapłanów, katechetek i katechetów oraz osób konsekrowanych. W naszej archidiecezji na szkolną katechezę uczęszcza 74% dzieci i młodzieży. Do tej pory archidiecezja cieszyła się łaską wielu powołań kapłańskich. W dużej mierze gorliwa praca kapłanów z dziećmi i młodzieżą, a także organizowanie przez nich różnych grup przy parafiach, przyczynia się do pogłębienia wiary, która dla wielu staje się świadomym wyborem i uznaniem Jezusa za swojego Pana i Boga. Wspomnę tylko, że w czasie minionych wakacji około tysiąca dzieci i młodzieży wzięło udział w rekolekcjach w ramach Ruchu Światło-Życie. Równocześnie ok. 15 tys. diecezjan (to 4,26% diecezji!) uczestniczyło w pielgrzymkach do sanktuariów, w rekolekcjach rodzin czy osób dorosłych. Posługiwało im ponad 120 kapłanów (ok. 1/3 czynnych księży!).

Swoje zrobiła też historia. Jest takie powiedzenie, że to, co nas nie zabije, uczyni nas silniejszymi. Ta zasada ma pełne potwierdzenie w historii mieszkańców Podlasia. Na przestrzeni wieków doświadczali oni wielu represji i prześladowań od zaborców i okupantów, ale pozostali wierni Bogu i Kościołowi. Nade wszystko, geny wolności, wiary i pobożności maryjnej przekazywane były z pokolenia na pokolenie w polskich rodzinach. W nich przechowywane były również tradycje chrześcijańskie i ojczysty język. Jeszcze raz podkreślę, że klimat głębokiej wiary, w dużej mierze zależy od środowiska rodzinnego i żywych wspólnot parafialnych.

A jak dziś powinniśmy sobie radzić z tą falą sekularyzacji, która powoduje, że wiara przestaje być już przekazywana z pokolenia na pokolenie?

- Trzeba uznać fakt, że współczesny świat stał się globalną wioską. Na wychowanie dzieci i młodzieży, ich hierarchię wartości coraz większy wpływ mają media, zwłaszcza internet. W mediach społecznościowych zarówno Bóg, Kościół, jego historia czy dzieło katechizacji ukazywane są najczęściej w sposób negatywny. Stąd, na pytanie: Jaka powinna być odpowiedź ze strony Kościoła na falę sekularyzacji? – trafnej odpowiedzi udzielił sam Jezus mówiąc: „Poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli”. Nie ma innej drogi, jak konsekwentne głoszenie prawdy. Skoro Jezus powiedział o sobie: „Ja się na to narodziłem i na to przyszedłem na świat, aby dać świadectwo prawdzie”, to i my mamy być świadkami prawdy.