Rumunia: biskup - męczennik wyniesiony na ołtarze

Jest on drugim biskupem katolickim-męczennikiem z tego kraju, wyniesionym na ołtarze.

O beatyfikacji bp. Schefflera wspomniał Benedykt XVI po modlitwie „Anioł Pański” w Watykanie. - Niech jego świadectwo podtrzymuje zawsze wiarę tych, którzy wspominają go z miłością, i nowych pokoleń – życzył Ojciec Święty.

Jan (János) Scheffler urodził się 29 października 1887 r. w miejscowości Cămin na terenie diecezji Satu Mare w wielodzietnej rodzinie pochodzenia węgierskiego. Po ukończeniu gimnazjum katolickiego w Satu Mare rozpoczął studia na wydziale teologicznym Uniwersytetu im. Pála Pázmány’ego w Budapeszcie. 6 lipca 1910 r. przyjął święcenia kapłańskie, po czym kontynuował studia na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie, uzyskując tam w 1912 r. doktorat z prawa kanonicznego. Po powrocie do kraju pracował jako wikary. W 1920 r. na polecenie biskupa zreorganizował kolegium katolickie w Satu Mare i został jego dyrektorem. Wykładał również teologię, prawo kanoniczne i historię Kościoła oraz był ojcem duchownym studentów teologii. W latach 1923-25 był proboszczem i uczył religii w liceum w Moftinu Mare.

Gdy w czerwcu 1930 r. papież połączył diecezje Satu Mare i Oradea Mare, ks. Scheffler zreorganizował w nowej jednostce kościelnej studia teologiczne, został prefektem studiów i ojcem duchownym w miejscowym seminarium. Jako specjalista-kanonista, zajmował się aspektami prawnymi stosunków państwowo-kościelnych w diecezji i kraju, opracował regulamin działającego w Satu Mare Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia i statut swej diecezji. W 1939 współredagował końcowe dokumenty synodu diecezjalnego. Pisał książki i opracowania dotyczące wychowania religijnego w szkole i formacji intelektualistów katolickich.

W 1940 r. został profesorem w katedrze prawa kanonicznego Uniwersytetu im. Franciszka Józefa w Cluju i członkiem działającej tam Akademii św. Stefana. Jednocześnie był spowiednikiem sióstr z kilku zgromadzeń. W trosce o przyszłych kaznodziejów i z myślą o głoszeniu rekolekcji napisał kilka tomów dzieł na ten temat.

26 marca 1942 r. Pius XII mianował ks. Schefflera biskupem Oradea Mare i Satu Mare. Nowy biskup od razu rozwinął szeroką działalność duszpasterską, m.in. na rzecz budzenia nowych powołań kapłańskich. Powołał Dzieło Powołań Kościelnych (Opus Vocationum Ecclestiasticum), które nie tylko miało troszczyć się o powołania, ale także zakładać seminaria niższe w całej diecezji. Dbając o wychowanie filozoficzne i duchowe dorosłych, przetłumaczył na węgierski trzy tomy takich dzieł, jak Katechizm Dorosłych czy przewodnik po sakramentach.

Był przy tym wyczulony i wrażliwy na problemy społeczne, upominał się o osoby prześladowane z różnych powodów – a były to czasy II wojny światowej. Ziemie, które do 1939 r. należały do Rumunii, wtedy były we władaniu węgierskim, co powodowało ostre napięcia między mieszkającymi tam narodami, zwłaszcza Węgrami i Rumunami. Na ile mógł, pomagał Żydom, ukrywając ich i starając się nie dopuszczać do wywożenia ich do obozów koncentracyjnych. W styczniu 1945 r. interweniował osobiście u władz rumuńskich i sowieckich, które zajęły wówczas te ziemie, sprzeciwiając się planom deportacji z Siedmiogrodu mieszkających tam od wieków Niemców – Szwabów.

W 1946 r. papież mianował go biskupem węgierskiej diecezji Győr, gdy osierocił ją biskup-męczennik Vilmos Apor (1892-1945; zastrzelony przez żołnierza sowieckiego – w 1997 r. beatyfikowany przez Jana Pawła II). Bp Scheffler w duchu posłuszeństwa przyjął papieską nominację, zdając sobie jednak sprawę z całej złożoności tego zagadnienia, pozostał w swej diecezji, co wkrótce zaakceptowała Stolica Apostolska.

Tymczasem w samej Rumunii władzę po wojnie objęli komuniści, formalnie dopiero w 1948 r., ale w rzeczywistości szybko rozpoczęła się tam walka z Kościołami. 19 lipca 1948 rząd wypowiedział konkordat ze Stolicą Apostolską, uchwalił też nowe ustawodawstwo o kultach i zlikwidował diecezję Satu Mare-Oradea. Nowe władze uniemożliwiły biskupowi wykonywanie jego obowiązków duszpasterskich i administracyjnych. Usiłowano go natomiast mianować biskupem Alba Iulia – jedynej diecezji, uznanej przez władze, na miejsce aresztowanego bp. Árona Mártona. Bp Scheffler nie zgodził się na to, toteż trafił wkrótce do cieszącego się złą sławą więzienia w Jilavie, gdzie miał pozostać do końca życia.

W czasie śledztwa poddawany był okrutnym torturom, które bardzo nadszarpnęły jego zdrowie, po czym władze zorganizowały pokazowy proces, na którym skazano go na śmierć. Wyroku jednak nie wykonano, gdyż stan zdrowia 65-letniego kapłana wskazywał, że niewiele ma już życia przed sobą. I rzeczywiście, biskup-męczennik zmarł w Jilavie 6 grudnia 1952 r. Pochowano go na cmentarzu więziennym, skąd w 1965 r. jego doczesne szczątki ekshumowano i potajemnie pochowano w katedrze w Satu Mare.

Proces beatyfikacyjny mężnego hierarchy rozpoczął się w 1992 r., a sześć lat później sprawę przekazano do Watykanu. 1 lipca 2010 r. Benedykt XVI zatwierdził dekret uznający męczeństwo sługi Bożego.

Beatyfikacja bp. Jana Schefflera była 12. tego rodzaju obrzędem w tym roku a 93. od początku obecnego pontyfikatu. Była to jednocześnie druga taka ceremonia w Kościele katolickim Rumunii – 30 października ub.r. w Oradea Mare prymas Węgier kard. Péter Erdő ogłosił błogosławionym Szilárda (czyli Konstantego) Ignacego Bogdánffy’ego (1911-53), również biskupa-męczennika z okresu rządów komunistycznych w tym kraju.