Nie liczmy na łatwe czasy

Minęło już ponad 5 lat od wyboru Benedykta XVI. Jakie są, zdaniem Księdza Kardynała, najważniejsze akcenty tego pontyfikatu?
Kard. William Levada: – 5 lat pontyfikatu papieża Benedykta XVI przyniosło wiele zaskakujących, cennych wartości. Kardynał Ratzinger nie spodziewał się, że zostanie wybrany na papieża. Nie był przygotowany na to, że nagle będzie musiał żyć przed kamerami telewizyjnymi, wystawiony na widok mass mediów. Widzieliśmy jednak, że pod tym względem wiele się nauczył. Podczas publicznych audiencji i podróży zagranicznych czuje się coraz pewniej, spotykając się z tłumami, wychodzi ludziom śmiało naprzeciw. Nie potwierdziło się to, co na początku o nim sądzono. Moim zdaniem, najcenniejszą wartością, którą wnosi Benedykt XVI, jest prostota i jasność jego przemówień, homilii czy katechez. Jako wieloletni profesor ma dar tłumaczenia spraw w sposób zrozumiały. Niezależnie od tego, czy słucham jego przemówienia do polityków, homilii czy katechezy, zawsze odkrywam jakieś nowe bogactwo. Papież potrafi przekazywać bardzo głębokie myśli w języku komunikatywnym, prostym i poruszającym emocjonalnie.

Jak są odbierane propozycje papieża dotyczące miejsca chrześcijaństwa w przestrzeni publicznej? Czy nie wydaje się Księdzu Kardynałowi, że ten głos bywa ignorowany przez liderów polityki i mediów?
– To jest możliwe, że uwagi papieża spotykają się tu i ówdzie z postawą zamkniętą na ich przyjęcie. To nie byłoby nic nowego. Trzy lata temu towarzyszyłem papieżowi w jego podróży do Stanów Zjednoczonych i podczas wizyty w ONZ. Sądzę, że możliwość osobistego zaangażowania polityków w tego typu wydarzenia otwiera ich na zrozumienie papieża i jego nauczania. Takie otwarcie nie jest możliwe, jeśli znają go tylko na podstawie tego, co wyczytają w gazetach. Nie jestem pewien, czy można tak jednoznacznie powiedzieć, że papież jest ignorowany przez liderów politycznych. Niedawno prezydent Francji Sarkozy, mając na głowie sporo problemów w swoim kraju, odwiedził Benedykta XVI i chciał z nim rozmawiać. Sądzę, że politycy doceniają jego radę i mądrość jego analiz, przypominających o celu życia politycznego i sposobach jego realizacji. Powiedziałbym, że w przeciwieństwie do tego, jak to jest prezentowane w mediach, myślący politycy poświęcają sporo uwagi papieżowi.

„Kryzys” jest prawdopodobnie najczęściej używanym słowem w mediach, kiedy jest mowa o dzisiejszej sytuacji Kościoła katolickiego. Czy można powiedzieć, że Kościół jest dziś w kryzysie? A może ten kryzys to jakiś rodzaj błogosławieństwa?
– Lubimy myśleć, że kiedy pomodlimy się o pokój, to będziemy żyć w czasach wolnych od kryzysów i trudnych momentów. Ale kiedy patrzymy na historię Kościoła, to widzimy, że przeżywał on często czas większego lub mniejszego kryzysu. Gdy tylko w mediach ktoś rzuci hasło, że Kościół jest w kryzysie, to natychmiast wszyscy podchwytują ten wątek. Nawet jeśli zgodzimy się z tym, że żyjemy w czasach kryzysu, to nie powinniśmy oczekiwać, że nadejdą kiedyś jakieś łatwe czasy dla Kościoła. W czasach apostolskich czy pierwotnego Kościoła wielu chrześcijan oddawało życie za wiarę. To nie był łatwy czas, to był czas kryzysu. Nie chodzi o to, że teraz koniecznie chcemy zostać męczennikami i nie sądzę, żeby sam papież tego oczekiwał względem siebie. Podziwiam Benedykta XVI za bezpośredni sposób, w jaki reaguje na sprawy, które napotyka, także te najtrudniejsze. Jego słowa i przykład dają ludziom ogromne umocnienie.

Kongregacja Doktryny Wiary jest odpowiedzialna za doktrynalną ortodoksję, ale od 2001 roku stała się także odpowiedzialna za sprawy dyscyplinarne dotyczące molestowania nieletnich przez niektórych księży. Dlaczego Jan Paweł II powierzył te dyscyplinarne kwestie właśnie Kongregacji Doktryny Wiary?
– Nie sądzę, aby te rozstrzygnięcia były ostateczne. Prawdą jest, że pierwszym zadaniem naszej kongregacji jest promowanie doktryny wiary i jej właściwego rozumienia. Zadanie strzeżenia wiary obejmuje także kwestie dyscyplinarne, np. kiedy kongregacja musi zajmować się publikacjami teologów, którzy głoszą poglądy nieortodoksyjne. To pociąga za sobą pewne konsekwencje. Kongregacja, obok pełnienia roli doktrynalnej, zawsze była także jednym z trybunałów Stolicy Apostolskiej, który zajmuje się kwestiami dyscyplinarnymi w ramach swoich kompetencji, np. kiedy podejmuje decyzje co do teologów, którzy głoszą poglądy niezgodne z nauką Kościoła. Ja osobiście nie pracowałem w kongregacji w roku 2001, kiedy Jan Paweł II poszerzył jej nowe kompetencje. Ale już wtedy kongregacja zajmowała się dyscyplinarnymi sprawami dotyczącymi ciężkich przestępstw przeciwko sakramentom Eucharystii i pokuty. Nadużycia seksualne duchownych zostały potraktowane nie tylko jako ciężkie przestępstwa przeciwko moralności, ale i przeciwko sakramentowi kapłaństwa. Sądzę, iż to właśnie spowodowało, że papież poprosił Kongregację Doktryny Wiary, aby podjęła się zadania oczyszczenia Kościoła zgodnie z tymi zasadami, które już miała w odniesieniu do innych przestępstw. I dlatego nie przekazywano tych zadań do jakiejś innej dykasterii.