O. Gumpel: To obali wiele fake newsów o Piusie XII

Otwarcie archiwów watykańskich przyczyni się do bardziej przejrzystego i jasnego spojrzenia na pontyfikat Piusa XII. Nie ma co się spodziewać spektakularnych odkryć, ale na pewno wiele fake newsów na temat tego papieża zostanie ostatecznie obalonych. Wskazuje na to niemiecki jezuita, o. Peter Gumpel, który jako postulator procesu beatyfikacyjnego papieża Pacellego mógł konsultować dokumenty dotyczące jego pontyfikatu na wiele lat przed ich upublicznieniem.

O. Gumpel, który zaraz po wojnie miał okazję osobiście spotkać Piusa XII, w czasie swej jezuickiej formacji w Rzymie, zauważa, że udostępnione dokumenty przede wszystkim „wyciągną na światło dzienne wiele gestów ukrytego miłosierdzia, jakie papież Pacelli podjął wobec Żydów”. Nadużyciem nazwa pojawiające się wciąż twierdzenia, jakoby Pius XII milczał wobec Holokaustu. Wskazuje, że „by zrozumieć, iż papież nie milczał, wystarczy przeczytać publikacje nazistów na jego temat. Wielokrotnie był w nich oskarżany o swą propolskość czy też prożydowskość”. Jezuicki historyk dodaje, że „dla porównania warto następnie zajrzeć do żydowskich publikacji z okresu II wojny światowej. Istnieje obszerna kolekcja w Bibliotece Publicznej w Nowym Jorku. Żydowskie publikacje w Anglii, Irlandii, USA, Nowej Zelandii, Kanadzie jednogłośnie chwalą postawę Piusa XII, podkreślając, że był zdecydowanym przeciwnikiem Hitlera i że robił wszystko, co w danej sytuacji można było uczynić. Jak więc, biorąc pod uwagę źródła historyczne, można świadomie mówić, że nigdy nie zabierał głosu w tej sprawie?”.

Prof. Matteo Luigi Napolitano, który specjalizuje się w badaniu roli, jaką odegrała Stolica Apostolska w okresie nazizmu, był w gronie pierwszych 60 badaczy, którzy mogli zajrzeć do ujawnionych dokumentów. „Przede wszystkim uderzył mnie profesjonalizm, z jakim zostały opracowane i udostępnione naukowcom. Dzięki digitalizacji i specjalnej platformie z tych samych akt może korzystać naraz kilu naukowców. To prawdziwa «cyfrowa demokracja»” – mówi w rozmowie z Radiem Watykańskim prof. Napolitano.

„Znalazłem serię dokumentów, które pokazują ciągłość działania między Piusem XI i Piusem XII, gdy chodzi o pomoc Żydom. Są tam m.in. dokumenty mówiące o tym, że trzeba im ułatwić emigrację, dotyczące wydawania im wiz przez kraje neutralne w czasie II wojny światowej – mówi prof. Napolitano. – Dokumenty świadczą o istnieniu dobrze działającej sieci mającej na celu ratowanie ludzi w czasie tych dwóch pontyfikatów, która stała się kluczowa w momencie wybuchu wojny, kiedy to Hitler wprowadził swój plan systematycznej eksterminacji Żydów europejskich. Przestudiowanie udostępnionego materiału wymagać będzie wiele pracy, ale jestem przekonany, że postawa Piusa XII zostanie pokazana z jak najjaśniejszej strony.“