Jak przerwać spiralę nienawiści?

- Dlaczego tak ważne jest, żeby do Tischnera wracać? Polska filozofia wydała w XX wieku kilka ważnych nazwisk, ale wśród nich nazwisko Tischnera jest jednym z ważniejszych. Był taki moment w historii, że był to może najczęściej na obce języki tłumaczony polski filozof. Mianowicie kiedy powstawała „Solidarność” ks. Tischner napisał taką książeczkę pt. „Etyka solidarności”. To była książka filozoficzna, ale opowiadająca o tym, co się właściwie działo w tamtym czasie w Polsce. Dlaczego ludzie zaczęli strajkować? Dlaczego powiedzieli władzy „nie”? To nie była książka polityczna, ale etyczna, która pokazywała podstawowe motywy, dla których ludzie – zbuntowawszy się najpierw przeciw ekonomicznym sprawom – z czasem wzięli odpowiedzialność za sprawy Polski w ogóle. W ostatnich dniach fragmenty rozdziału „Strajk” krążą w Internecie w kontekście strajku nauczycieli, a zwłaszcza takie zdanie Tischnera, które jest bardzo ważne zawsze i wszędzie, w każdym kontekście „Kiedy praca zaczyna się stawać pracą bez sensu, strajk jest jedyną czynnością pełną sensu”. I to jest ciekawe zdanie jak się nad nim namyśleć trochę  - mówił Wojciech Bonowicz, biograf i opiekun archiwum ks. Józefa Tischnera podczas „Lekcji czytania” z uczniami II LO w Opolu podczas pierwszych Dni Tischnerowskich.

Dni – zorganizowane przez Miejską Bibliotekę Publiczną im. Jana Pawła II w Opolu - zakończyły się wczoraj wieczornym spotkaniem z tekstami ulubionych poetów  ks. Tischnera. Pierwszy dzień (11 kwietnia) upłynął pod znakiem spotkania z ks.  prof. Michałem Hellerem, wybitnym filozofem przyrody, teologiem, fizykiem zajmującym się relacją między wiarą a nauką, laureatem nazywanej katolickim Noblem nagrody Templetona.

Drugiego dnia Wojciech Bonowicz czytał wspólnie z opolskimi licealistami fragmenty esejów ks. Tischnera. Na wczesne (9 rano) spotkanie nad tekstem „Jak przerwać spiralę nienawiści” przyszło ponad 20 uczniów II LO (z powodu strajku mieli wolne, nie musieli przyjść w ramach obowiązków szkolnych).

- Aby poróżnić człowieka z człowiekiem, nie potrzeba wiele. Wystarczy wsunąć między nich krzywe zwierciadło. Odbita w takim zwierciadle twarz bliźniego jest wykrzywiona. Bliźni jest zawsze gorszy niż sobie wyobrażamy, jest zakłamany, podstępny, zły. Moja twarz także wygląda jak wykrzywiona. Ja widzę wykrzywioną twarz bliźniego, bliźni widzi moją wykrzywioną twarz. Wtedy jakiś cichy wewnętrzny głosik mówi nam „Prostujcie się”. I tak się zaczyna. Człowiek „prostuje” człowieka. Może nawet jest przekonany, że w ten sposób Bogu wyrządza przysługę.  Ale wtedy właśnie, aby przerwać spiralę przemocy, rysuje się zadanie odejścia od zwierciadeł. Trzeba odwrócić się, odejść, rozbić wykrzywione lustra. Trzeba spojrzeć bezpośrednio i samemu stać się bezpośrednim – pisał w 1999 r. ciężko już chorujący ks. Józef Tischner. Zarówno prowadzący lekcję Wojciech Bonowicz jak i jego uczniowie zgadzali się przede wszystkim, że jednym z mechanizmów „krzywego lustra” jest generalizowanie sądów na temat grupy społecznej czy narodów na podstawie jednostkowych przypadków i propaganda poprzedzająca nienawistne podejście do innych.

Więcej o Dniach Tischnerowskich w Opolu w "Gościu Opolskim" nr 17/28 kwietnia.

  Andrzej Kerner /foto Gość Uczniowie II LO podczas lekcji z tekstem ks. Tischnera.