W Ostrej Bramie

Jej oczy są przymrużone i spuszczone w dół, zatopione w kontemplacji. Ostrobramska Pani ubrana jest w czerwoną tunikę z podwiniętymi rękawami. Jej szyja okryta jest szalem, a głowa białą chustą. Postać Maryi okrywa zielonkawo-błękitny płaszcz luźno zarzucony na głowę i ramiona. Tło obrazu ma odcień brązu. Na całość nałożona została w XVIII wieku srebrna szata, zdobna w kute ręcznie róże, tulipany, goździki. A Jej głowę otoczyła aureola ze złocistych promieni. Srebrno pozłacana sukienka i korony podtrzymywane przez anioły powstały na przełomie XVII i XVIII wieku. W 1849 r. w dolnej części obrazu umieszczono wotum w kształcie dużego półksiężyca, które stało się jego charakterystycznym elementem. Na całość kompozycji wizerunku Madonny Ostrobramskiej składają się jeszcze dwie korony (nałożona jedna na drugą). Korony są ze złoconego srebra, jedna barokowa dla Królowej Niebios, druga rokokowa dla Królowej Polski.

Obraz Madonny Wileńskiej z Ostrej Bramy uroczyście koronowany był w dniu 2 lipca 1927 roku przez metropolitę warszawskiego kardynała Aleksandra Kakowskiego w obecności Józefa Piłsudskiego i Ignacego Mościckiego. Wśród licznych wotów pokrywających ściany Kaplicy znajdują się też te przesłane przez Ojca Świętego Jana Pawła II oraz od Marszałka Józefa Piłsudskiego z napisem: "Matko, dziękuję Ci za Wilno".

W roku 1867 r. z polecenia rosyjskiego zaborcy usunięto z bramy polski napis "Matko Miłosierdzia, pod Twoją obronę uciekamy się".  Po odzyskaniu Wilna przez Polskę pierwotny napis przywrócono, jednak po 1946 roku ponownie go usunięto zastępując łacińskim o tej samej treści. Taki stan trwa do dziś.

Kult Matki Boskiej Miłosierdzia pojawił się spontanicznie w XVI a nasilił w wieku XVII. O sakralną wizytówkę Wilna zadbali Ojcowie Karmelici Bosi, którzy osiedlili się w pobliżu Bramy w 1622 r., a na wspólne modlitwy zakonne schodzili się właśnie przed obrazem. Zaczęli ich naśladować pątnicy, wierząc że  Ostrobramska Madonna ona mistyczną bramą do nieba. W XVIII w. na Ostrą Bramę zwrócił też  uwagę Watykan. Stąd w roku 1715  papież Klemens XIV udzielił specjalnego odpustu czcicielom Matki Boskiej modlącym się w tym sanktuarium. Najliczniej i najbardziej uroczyście wierni obchodzili i obchodzą odpust Najświętszej Maryi Panny Ostrobramskiej, nazywanej Matką-Opiekunką lub Matką Miłosierdzia ustanowiony w 1735 r., a przypadający liturgicznie na dzień  16 listopada. Społeczną rangę sanktuarium podniosły także pielgrzymki przybywających tu królów i dostojników państwowych.

Przejawem kultu Matki Boskiej były koronacje Jej wizerunków. Ponieważ uroczystość taka  mogła odbyć się dopiero w wolnej Polsce, dokonano ją w dniu 2 lipca 1927 r. w wileńskiej katedrze, w oparciu o decyzję papieża Piusa XI. Koronacja wizerunku Matki Boskiej Ostrobramskiej złotymi, papieskimi koronami w Wilnie stała się przeżyciem religijnym i patriotycznym rangi państwowej. Obraz niesiono na feretronie z atrybutami Królowej Polski. W uroczystości masowo wzięli udział wierni oraz dostojnicy kościelni z Prymasem Polski kard. Augustem Hlondem, a także przedstawiciele władz wysokiego szczebla z Marszałkiem Józefem Piłsudskim i prezydentem Ignacym Mościckim na czele. Sanktuarium urosło w nowych realiach do symbolu jedności narodowej i państwowej. Warto dodać,  że w okresie międzywojennym uważano Ostrą Bramę za drugie po Częstochowie centrum pielgrzymkowe Rzeczypospolitej

Obecnie Ostra Brama przyciąga niezmiennie rzesze turystów i pielgrzymów. Pod bramą panuje nieustanny gwar. Inaczej jest tylko w Kaplicy Ostrobramskiej. Jednak, by do niej wejść trzeba znaleźć specjalne, boczne wejście w murze kościoła św. Teresy. Długie, wyślizgane schody (kiedyś wchodziło się do kaplicy pokonując schody wyłącznie na kolanach) wiodą na piętro, skąd przechodzi się do niewielkiej klasycystycznej kaplicy z 1829 r., zazwyczaj pełnej rozmodlonych pielgrzymów. Obraz Matki Boskiej umieszczony jest  na wspaniałym antepedium z 1799 r., wykonanym przez wileńskiego złotnika Ignacego Skinderskiego. Pomiędzy kolumnami stoją pozłacane figury rodziców Marii – św. Anny i św. Joachima, wykonane w końcu XVIII w. Resztę ścian kaplicy wypełnia 14 tys. srebrnych wotów. To chyba jedyny czczony wizerunek maryjny, do którego wierni mają nieograniczony wręcz dostęp. Sanktuarium Matki Boskiej Ostrobramskiej niezależnie od podziałów geopolitycznych zachowuje status jednego z symboli Rzeczpospolitej.

Z Ostrą Bramą łączą się też początki nabożeństwa do Miłosierdzia Bożego. Tu bowiem w oknie krużganku umieszczono pierwszy obraz wg objawień św. siostry Faustyny, który malowany został dzięki jej wskazówek przez Eugeniusza Kazimirowskiego w Wilnie.