Rok religijny w hinduizmie

Święta na drodze życia
Dla co najmniej szesnastu różnych stadiów życia przewiduje się w hinduizmie uroczystości religijne, które objaśniają poszczególne etapy drogi życiowej. Poza tym są znane jeszcze liczne warianty tych uroczystości. Gdy tylko matka poczuje rozwijające się w niej nowe życie, udaje się do świątyni i prosi o boską opiekę. Niektóre z licznych tradycyjnych obrzędów mają charakter regionalny lub są związane z określoną kastą. Także w tym przypadku wymienimy i krótko objaśnimy jedynie niektóre obrzędy religijne towarzyszące człowiekowi na różnych etapach jego życia:

Uroczystości związane ze stadiami życia
- Ceremonia nadania imienia noworodkowi.
- Ofiara dziękczynna składana czterdzieści dni po urodzeniu dziecka;
pierwszy pobyt matki w świątyni po porodzie.
- Odstawienie dziecka od piersi w szóstym miesiącu; w świątyni dziecko otrzymuje po raz pierwszy stały pokarm (ryż ofiarny); jest to tzw. anna-praśiana.
- Dzień urodzin, które obchodzi się corocznie odpowiednio do pozycji gwiazd (zob. niżej Horoskop).
- Pierwsze postrzyżyny.
- Ceremonia upanajany, czyli inicjacji; jest to swego rodzaju ogłoszenie dorosłości, które przypada dla braminów, chłopców ze stanu kapłańskiego, w ósmym roku życia, a dla kszatrijów (żołnierze, urzędnicy) i wajśjów (rolnicy, kupcy) w jedenastym roku życia.
- Wesele i poświęcenie domu.
- Obrzędy kremacji zmarłych i obrzędy żałobne.

Horoskop
Życie ludzkie jest dla hindusa częścią porządku świata (dharma) ustanowionego przez bogów. Zamysły i plany jednostki są wpisane w ten szerszy kontekst. Pozycji gwiazd przypisuje się zatem wielkie znaczenie. Odczytanie go jest zadaniem doświadczonych i uczonych astrologów.
Gdy narodzi się dziecko, rodzice zamawiają u astrologów horoskop dotyczący jego życia. Ma on przestrzec przed niebezpieczeństwami, które grożą dziecku, zwrócić uwagę na oznaki, które są znaczące dla niego, wskazać na ważne okresy w jego życiu oraz wyszczególnić zdolności i słabe strony dziecka. Wszystkie te informacje mają dopomóc rodzicom tak przygotować swe dziecko do życia, żeby odnalazło ono swoje miejsce w dharmie tego świata.
Ten i następne horoskopy pomagają nie tylko w wyborze właściwego czasu dla zawarcia małżeństwa, ale także przy zakładaniu interesu czy zawieraniu transakcji handlowych itp. Na ogół sporządzanie horoskopów jest sumiennie prowadzonym biznesem, który nie ma nic wspólnego z powierzchownymi horoskopami, drukowanymi w zachodnich gazetach i czasopismach.

Kremacja zwłok
Na brzegach świętej rzeki Ganges wybudowano długie kamienne tarasy. Służą one spalaniu zwłok, których popioły rozsypuje się w świętych wodach rzeki. Gdy kremacja odbywa się w innych częściach rozległego kraju, rolę świętej rzeki odgrywają miejscowe wody.
Gdy umiera członek rodziny, wiadomość o jego śmierci jak najszybciej przekazuje się telegraficznie krewnym i przyjaciołom. Zwłoki wyprowadza się z domu, gdy zejdą się wszyscy ważni członkowie rodziny; mniej więcej po dwunastu czy piętnastu godzinach.
Po umyciu i oczyszczeniu zwłok, składa się je owinięte w chusty na marach lub do trumny. Sześciu krewnych zmarłego zanosi zwłoki na miejsce spalenia i składa je na przygotowanym stosie z drewna. Krewni dokładają do niego przyniesione z sobą kawałki drewna sandałowego i chrust. W różnych punktach stosu zapala się kawałki trzciny cukrowej. Kapłan recytuje hymny. Dopiero gdy zwłoki ulegną zupełnemu spaleniu, zebrani mogą opuścić miejsce kremacji.
Na drugi dzień krewni przychodzą na miejsce spalenia zwłok, zbierają szczątki oraz popiół, aby je rozrzucić po wodzie. Czwartego dnia krewni i przyjaciele składają wizytę kondolencyjną w domu żałoby. Po uroczystości żałobnej rodzina zmarłego otrzymuje podarki. Odmawia się modlitwy za spokój duszy zmarłego. Jedenastego albo trzynastego dnia obchodzi się uroczystość, zwaną krija. Stanowi ona okazję, by jeszcze raz okazać współczucie rodzinie zmarłego. Jedna z pieśni intonowanych przez kapłana podczas kremacji zaczyna się słowami:
"Rozpoznaj tę duszę (atmana)
niezrodzoną, nieśmiertelną,
nigdy nie kończącą się, nigdy nie mającą początku;
bez śmierci, bez narodzin,
nigdy nie podlegająca przemianie,
jak może ona umrzeć śmiercią data?"
Prawdziwe "ja", taki jest sens tej pieśni, nie może umrzeć. Na koniec ceremonii pogrzebowej recytuje się błogosławieństwo pokoju, które zamyka każdą hinduską ceremonię:
"Niechaj pokój będzie w wyższych światach, niechaj pokój będzie w niebie, pokój niech będzie na ziemi (...)." Na zakończenie tego błogosławieństwa wypowiada się słowa:
"Om, pokój, pokój, pokój".
Pra-słowo om (wymawiane a-u-m) jest kluczem do wiary hinduskiej, nie tylko w godzinę śmierci. Wskazuje ono na wyjście z kręgu ponownych narodzin. "A" oznacza czuwanie, "u" - marzenia senne, "m" zaś - głęboki sen, który następuje po śnie z marzeniami, oraz ostateczne milczenie. Tęsknota, która określa całą religijność hinduską, znalazła swoje spełnienie, tzn. zaspokojenie w jedności atmana i brahmana. Dlatego sylaba om uchodzi - w rozumieniu wszystkich Hindusów - za najwyższą zasadę świata.

za Reinhard Kirste, Herbert Schultze, Udo Tworuschka, Święta wielkich religii