Grzesznica i święta

Maria Magdalena Pokutująca, Georges Dela Tour, ok.1640

Po okresie zainteresowania społeczeństwem, u progu XX wieku młodopolanie powrócili do przeżywania tego, co ważne dla jednostki. Większą wartość od naukowego obiektywizmu z poprzedniej epoki zyskało osobiste przeświadczenie, oparte na własnych odczuciach i obserwacjach rzeczywistości. Znaczne zainteresowanie zaczęła budzić Biblia; poczęto ujmować rzeczywistość w kategoriach dobra i zła, Boga i szatana. Także osoba Marii Magdaleny zaczęła cieszyć się w literaturze dużym powodzeniem. Ucieleśniała bowiem to, co zmysłowe i święte, cielesne i duchowe, to, co z tego i z innego już świata. Jej życie twórcy ujmowali jednak często w sposób odbiegający od obrazu przekazanego przez religijną Tradycję. Przedstawiali świętą dekadencko wyakcentowując erotyzm i zło w życiu człowieka.

Gustaw Daniłowski (1871- 1929) - pisarz prawicowy i rewolucyjno-niepodległościowy działacz, związany z Józefem Piłsudskim - wydał w roku 1912 w Warszawie powieść „Maria Magdalena”. Książka ta, nazbyt śmiała w warstwie erotycznej, stała się też przedmiotem krytyki, a w ostatnim czasie bywa niezauważana przez badaczy literatury. Jako powieść dotycząca Magdaleny zasługuje na uwagę ze względów historyczno-literackich. Prezentuje freudowsko pogłębione, psychologizujące widzenie wydarzeń i postaci. W swoim czasie „Maria Magdalena” cieszyła się uznaniem i miała przedruki w zaborze rosyjskim. Jest przygodową powieścią inspirowaną ewangelicznymi motywami. W warstwie biblijnej mówi o Marii, siostrze Marty i Łazarza, która razem z rodzeństwem przeniosła się z Magdali do Betanii.

Powieść Daniłowskiego kreśli sylwetkę tytułowej bohaterki obdarzonej od młodości bujnym temperamentem i bezkrytycznie wchodzącej w coraz to nowe miłosne związki. Postać Jezusa Chrystusa w powieści objawia się późno. Jego nauczanie i działalność Daniłowski potraktował schematycznie - ujął w podstawowych momentach łączących się z osobą Magdaleny. Do głównych postaci powieści należy jeszcze wagabunda, handlarz, a później uczeń-zdrajca Judasz. On to, na początku kochanek Magdaleny, później przez nią odtrącony - jako zazdrosny „rywal” jest ukrytym wrogiem Jezusa i kiedy nadarza się okazja, zdradza Mistrza.