Jak Dąbrówka 
Mieszka
 nawróciła

Gdzie to się odbyło?


W sporze o miejsce chrztu Mieszka prof. Ożóg opowiada się za Poznaniem, choć przyznaje, że są także poważne argumenty za Gnieznem. Poznań był wówczas centralnym ośrodkiem państwa Polan. Stał tam nie tylko potężny gród, ale także okazały pałac (palatium), do którego przylegała kaplica pw. Najświętszej Maryi Panny, przeznaczona dla wąskiego grona osób dworskich. Jak pisze prof. Ożóg, „pałacowa kaplica dysponowała wszystkimi potrzebnymi paramentami, księgami i szatami liturgicznymi, sprowadzonymi z kościelnych ośrodków Cesarstwa”. Powstanie palatium prof. Ożóg łączy z przybyciem do Poznania Dąbrówki, dlatego kaplica mogła być pierwszą świątynią chrześcijańską w monarchii piastowskiej. Natomiast przed powstaniem katedry na Ostrowie Tumskim stanął tam budynek o przekątnej ok. 4 m, którego pozostałości zachowały się pod obecną katedrą. Wiele wskazuje, że znajdował się w nim basen chrzcielny. Zdaniem prof. Zofii Kurnatowskiej, mogło to być baptysterium wybudowane dla Mieszka i jego bliskich, a później służyło bp. Jordanowi do chrzczenia ludu. W tym miejscu wybudowana została później pierwsza polska katedra pw. św. Piotra, trójnawowa bazylika, wzorowana na świątyniach w zachodniej Europie. Prawdopodobnie tam zostali pochowani Mieszko I i Bolesław Chrobry. 
Za Ostrowem Lednickim, największą wyspą na jeziorze Lednica, na zachód od Gniezna, przemawia natomiast fakt, że w czasach pierwszych Piastów powstał tam okazały kompleks rezydencjalny, którego częścią obok pałacu była także kaplica. Jej ruiny przetrwały do dziś. Znaleziono tam dwa wapienne baseny, które mogą być interpretowane jako pozostałość po baptysterium.Wydaje się jednak, że profesor Ożóg staje po stronie tych badaczy, którzy twierdzą, że kompleks lednicki powstał później – w czasach Bolesława Chrobrego. Łatwiej natomiast ustalić termin tego wydarzenia, gdyż chrzty katechumenów były organizowane w Wielką Sobotę w wigilię Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego. W 966 r. był to 14 kwietnia. 


W białych szatach


Oczywiście chrzest Mieszka I dopiero rozpoczynał proces ewangelizacji Polan, który najpierw obejmował ludzi z najbliższego kręgu władcy, a później pozostałych mieszkańców największych grodów. Ich ewangelizacja przebiegała w dwóch etapach. Misjonarze starali się przede wszystkim wdrożyć nowych chrześcijan w podstawowe zasady moralne. Zakazywano więc poligamii, zabijania niemowląt, pogańskiego obrządku pogrzebowego oraz innych praktyk uznawanych za barbarzyńskie. Ceremonię prof. Ożóg tak opisuje: „Można się domyślać, że na potrzeby chrztu św. grupom ludności budowano pod namiotami baptysteria, w których umieszczano w ziemi duże kadzie wypełniane wodą. Przyjmujący chrzest wchodził do takiej kadzi, zaś kapłan zanurzał trzykrotnie jego głowę, wypowiadając formułę sakramentu, a potem namaszczał mu głowę krzyżmem. Chrzczony wkładał białą szatę i wychodził z wody na zewnątrz, gdzie się ubierał”. Otwarte jest pytanie, kto udzielał chrztu Mieszkowi, a później jego otoczeniu. Zdaniem prof. Ożoga, musiał to być jeden z kapłanów, którzy przybyli do nas wraz z Dąbrówką. Być może był to Jordan, który został pierwszym biskupem w państwie Mieszka. Chrzest zaczął dopiero proces chrystianizacji Polski, który według prof. Ożoga zakończyło się w XIII w., kiedy całe państwo Piastów pokryło się parafiami, prowadzącymi systematyczną pracę duszpasterską.

Krzysztof Ożóg, 
966. Chrzest Polski. Słowo wstępne prezydenta RP Andrzeja Dudy. 
Biały Kruk. Kraków 2015.