Bracia dołączeni

„Rewizjonizm” niemile widziany

Diecezja genewska należała do najstarszych w Kościele powszechnym. Została utworzona już w IV wieku i chociaż w 1533 r. doszło do wspomnianego wygnania ostatniego biskupa, to formalnie istniała właściwie do XIX wieku, choć jej biskupi rezydowali poza Genewą. W 1821 r. została formalnie połączona z diecezją lozańską, która od 1924 r. nosi nazwę diecezji Lozanny, Genewy i Fryburga. Poprawne relacje między protestantami a katolikami to jedna strona medalu, ale o wrażliwości tych pierwszych na wszelkie akcenty „rewizjonistyczne” świadczy fakt, że gdy w 1987 r. nowy biskup połączonej „trójmiejskiej” diecezji próbował przenieść się do Genewy, protestanci uznali to za prowokację.

Prasa pisała wówczas nawet o próbie „odzyskania miasta Kalwina”. Prawdą jest, że wielu dzisiejszych mieszkańców Genewy to potomkowie francuskich protestantów, którzy schronili się tu po masakrze w noc św. Bartłomieja w 1572 roku. Genewa była protestancka do tego stopnia, że przez dłuższy czas niekalwiniści nie mogli na przykład kierować Szwajcarskim Czerwonym Krzyżem, katolicy nie mogli pełnić funkcji prokuratora generalnego, a nawet zarządzać bankiem. O długotrwałej niechęci do katolików świadczy też fakt, że pierwszą po wypędzeniu katolickiego biskupa Mszę św. w Genewie odprawiono dopiero w 1798 r., gdy do miasta wkroczył Napoleon. Później były próby Rzymu, żeby ustanowić biskupa Genewy. Ale temat zablokowały władze Szwajcarii, które nawet do konstytucji wpisały artykuł mówiący, że ustanowienie diecezji na terytorium kraju możliwe jest tylko za zgodą władz państwowych. Warto dodać, że artykuł ten zniesiono dopiero w 2001 roku. W efekcie obecnie biskup „trójmiejskiej diecezji (Lozanna, Genewa, Fryburg) ma swoją siedzibę we Fryburgu, liczącym niespełna 40 tys. mieszkańców (podczas gdy Genewa to ok. pół miliona osób). Podział diecezji i utworzenie stolicy biskupiej ponownie w Genewie ułatwiłoby zarządzanie i pracę duszpasterską. Na razie trwają konsultacje – nikt z naszych rozmówców nie potrafił potwierdzić, że już zapadły jakieś wiążące decyzje, ale klimat sprzyjający temu na pewno jest.

Stan zapalny

Ewentualne odrodzenie diecezji genewskiej i rosnąca liczba katolików w tym kantonie nie oznacza, że ogólna kondycja Kościoła w Szwajcarii jest najlepsza. Warto przypomnieć, że jeszcze w latach 70. XX wieku ponad 95 proc. Szwajcarów przyznawało się do przynależności albo do Kościoła katolickiego lub jednego z Kościołów protestanckich (z rodziny ewangelicko-reformowanych). Dziś przyznają się do tego dwie trzecie mieszkańców kraju — te dane pochodzą ze szwajcarskiego instytutu teologii pastoralnej z St. Gallen. I tej tendencji spadkowej w skali całego kraju, jak widać, nie zatrzymuje radykalnie nawet napływ imigrantów katolickich. W 8-milionowej Szwajcarii nawet 45 tys. osób rocznie rezygnuje z przynależności do Kościoła. Można jednak powiedzieć, że gdyby nie imigranci, statystyki wyglądałyby jeszcze gorzej, bo aż jedną trzecią przyznających się do Kościoła katolickiego lub jednego z protestanckich stanowią właśnie imigranci. Spadającej liczbie wiernych towarzyszy rzecz jasna również spadek liczby księży, choć z drugiej strony rośnie liczba diakonów stałych. Wyjątkiem jest włoskojęzyczna diecezja lugańska, gdzie na brak powołań Kościół nie może narzekać. O ile jednak do niedawna można było mówić również o zaniku spowiedzi sakramentalnej (w niektórych regionach praktycznie zupełnie zanikła), to w ostatnim czasie można zaobserwować pewne odrodzenie w tej sferze. Księża mówią także o rosnącej w ostatnich latach liczbie katechumenów wśród dzieci w wieku szkolnym i wśród dorosłych.