Jak formować kleryków, którzy byli molestowani?

3. Czas formacji seminaryjnej, zakonnej daje doskonałą okazję do stawienia czoła takim traumatycznym przeżyciom. Kandydat na kapłana, zakonnika, zakonnicę ma możliwość regularnej rozmowy z kierownikiem duchowym, refleksji, modlitwy, w razie potrzeby także i terapii. Środowiska formacyjne, które akceptują takie osoby jako kandydatów do kapłaństwa i życia zakonnego, są zobowiązane udzielić im stosownej pomocy: ludzkiej i duchowej.

Problem jest jednak arcydelikatny i nie można – w imię przyjętych założeń formacyjnych – stosować w takich sytuacjach najmniejszego nacisku psychicznego. Najczęściej sytuacje bycia wykorzystanym bardzo ciążą ludziom będącym w okresie formacji i chętnie korzystają oni z okazji, by podzielić ten ciężar z osobą zaufaną i kompetentną. Takie podzielenie się swoimi traumatycznymi przeżyciami z bliźnim to tylko początek procesu uzdrowienia zranionej pamięci. Bywa, że tę ranę trzeba nieraz długo oczyszczać, opłakiwać, uzdrawiać. Nie wierzę jednak, by uleczenie z poczucia krzywdy wykorzystania seksualnego było możliwe bez doświadczenia duchowego, bez wiary.

Oczywiście nie każde trudne doświadczenie z okresu dzieciństwa i dojrzewania wymaga od razu terapii psychologicznej. Terapia nie jest bynajmniej panaceum na wszystkie bolesne sytuacje z przeszłości. Dobry, kompetentny kierownik duchowy, mający wyczucie ludzkie i psychologiczne, może również stanowić ważną pomoc. Dalsze uciekanie od problemu, spychanie go gdzieś głębiej bywa niebezpieczne. Badania pokazują, że około siedemdziesięciu procent pedofilów było molestowanych w dzieciństwie. I tak wielu z nich powtarza jedynie to, czego sami uprzednio doświadczyli. Przemoc rodzi przemoc. Żadne bycie wykorzystanym nie usprawiedliwia wykorzystywania bliźnich ani też innego destrukcyjnego zachowania w rodzinie czy we wspólnocie.

4. Osoby, które nie przerobiły bolesnych doświadczeń z przeszłości, wszelką próbę powrotu do historii życia nazywają nieraz negatywnym, wręcz nieestetycznym wyrażeniem „grzebanie się we własnej przeszłości”. Przeszłość nie może być jednak śmietnikiem, w którym człowiek nie chce się już więcej „grzebać”. Każda historia ludzka, także ta najbardziej bolesna, naznaczona wstydem, krzywdą i słabością, pozostaje zawsze historią przebaczenia i pojednania – historią zbawienia, a dla kandydatów do kapłaństwa i życia zakonnego także historią powołania. Gdy te trudne sytuacje zostają przepracowane, wypowiedziane, opłakane, ofiara z czasem czuje się bardziej wolna, uspokojona i – co ważne ze względów duszpasterskich – rozumie lepiej tych, którzy mieli podobne doświadczenia w swoim życiu. Swoim bolesnym doświadczeniem może służyć innym.
Gdy ktoś, nawet jako osoba dorosła, wraca do takich doświadczeń i mówi o nich publiczne, trzeba to – w moim odczuciu – zawsze uszanować. Trzeba jednak także powiedzieć, że nie jest to najlepszy sposób rozwiązania problemu. Bywa, że nagromadzony ból jest tak wielki, że ofiara nie jest w stanie chwilowo kontrolować swojej wewnętrznej presji wypowiedzenia bólu przed całym światem.

Na temat molestowania seksualnego w dzieciństwie, jego wpływu na życie dorosłe należy wypowiadać się z najwyższym wyczuciem, kompetencją, równowagą. Łatwo w tak delikatnych tematach wywołać psychozę środowiskową, społeczną. Gdy na przykład w jakimś seminarium zbyt często mówi się o niebezpieczeństwach homoseksualizmu, wówczas osoby przewrażliwione, niedojrzałe czy też niezrównoważone emocjonalnie dopatrują się problemu w najbardziej zwyczajnych ludzkich słowach czy gestach. Wszechobecne dziś hasło „zły dotyk”, powtarzane bez żadnej kontroli i bez żadnego umiaru, sprawia, że wielu boi się dotyku w ogóle. To nie sam dotyk jest zły i nieczysty, ale serce, jego zamiary i intencje. Winniśmy może częściej mówić o złych, nieczystych i chciwych sercach, a nie o samym złym dotyku.