Kto teraz rządzi Kościołem?

Normy dotyczące zarządzania Kościołem w tym okresie oraz przygotowań do konklawe zawiera Konstytucja apostolska Jana Pawła II „Universi Dominici gregis” z 22 lutego 1996 r.

Ograniczona władza kardynałów

Bł. Jan Paweł II postanowił, że w czasie wakatu Stolicy Apostolskiej Kolegium Kardynałów nie posiada żadnej władzy lub jurysdykcji w sprawach należących do Papieża, ani w wypełnianiu funkcji wynikających z jego urzędu; wszystkie te sprawy muszą być wyłącznie zarezerwowane dla przyszłego Papieża. Zarządzanie Kościołem przez kardynałów ma jedynie na celu szybkie załatwienie spraw zwyczajnych lub spraw, których załatwienia nie można odłożyć oraz przygotowanie wszystkiego, co jest konieczne do wyboru nowego Papieża. Kolegium Kardynałów ma natomiast prawo wyjaśniania wątpliwości odnośnie do przepisów zawartych w Konstytucji apostolskiej „Universi Dominici gregis”.

W czasie sede vacante przewiduje się dwojakiego rodzaju Kongregacje Kardynałów: ogólne, to znaczy całego Kolegium aż do rozpoczęcia wyboru oraz partykularne. W Kongregacjach ogólnych winni uczestniczyć wszyscy Kardynałowie, choć ci, którym nie przysługuje prawo wyboru mogą zrezygnować z uczestnictwa w nich.

Kongregacje kardynałów

W skład Kongregacji partykularnej wchodzą: Kardynał Kamerling Świętego Kościoła Rzymskiego i trzech Kardynałów, po jednym z każdego stopnia, wylosowanych spośród Kardynałów elektorów przybyłych już do Rzymu. Urząd tych trzech Kardynałów, nazywanych Asystentami, ustaje po trzech dniach, a ich miejsce zajmują, zawsze przez losowanie, inni Kardynałowie na ten sam okres, także po rozpoczęciu wyboru.

Do wyboru nowego papieża najważniejsze kwestie podejmowane są przez zebranie kardynałów-elektorów, natomiast sprawy zwyczajne - kongregację partykularną.

Podczas kongregacji ogólnych decyzje podejmuje się w głosowaniu tajnym. Mają się one odbywać codziennie, aby pozwolić poszczególnym kardynałom na wyrażenie zdania na temat nasuwających się problemów. Mają też oni znać treść Konstytucji apostolskiej „Universi Dominici gregis” i złożyć przysięgę dotrzymania tajemnicy „o tym wszystkim, co w jakikolwiek sposób miałoby związek z wyborem Biskupa Rzymskiego lub co ze swej natury, w czasie wakatu Stolicy Apostolskiej, wymagałoby takiej tajemnicy”.

W czasie jednej z pierwszych kongregacji kardynałowie mają między innymi powierzyć dwom duchownym przeprowadzenie dla kardynałów dwóch rozważań dotyczących aktualnych problemów Kościoła o wymagań wynikających stąd dla nowego papieża. Ponadto zaaprobować wydatki wynikłe w okresie sede vacante, zatroszczyć się o anulowanie Pierścienia Rybaka i ołowianej pieczęci, z jakimi są wysyłane Listy Apostolskie, przydzielić przez losowanie pokoje Kardynałom elektorom oraz ustalić dzień i godzinę rozpoczęcia głosowania.

Sede vacante – szefowie dykasterii przestają pełnić swój urząd

W okresie sede vacante wszyscy kierownicy Dykasterii Kurii Rzymskiej, w tym Kardynał Sekretarz Stanu, jak i Kardynałowie Prefekci, Arcybiskupi Przewodniczący, jak również członkowie tych Dykasterii, przestają wypełniać swe urzędy. Wyjątek stanowi Kamerling Świętego Kościoła Rzymskiego i Penitencjarz Większy, którzy nadal załatwiają sprawy zwyczajne, przedkładając Kolegium Kardynałów to, co powinno być przedłożone Papieżowi.

W ten sam sposób, Kardynał Wikariusz Generalny dla Diecezji Rzymskiej nie przestaje wykonywać swego urzędu w czasie wakatu Stolicy Apostolskiej oraz nie przestaje sprawować swej jurysdykcji Kardynał Archidiakon Bazyliki Watykańskiej i Wikariusz Generalny Państwa Watykańskiego.

Do obowiązków Dziekana Kolegium Kardynałów należy zwołanie wszystkich Kardynałów, na Kongregacje Kolegium.

Podczas wakatu Stolicy Apostolskiej Substytut Sekretariatu Stanu, jak również Sekretarz ds. relacji z Państwami oraz Sekretarze Dykasterii Kurii Rzymskiej nadal kierują swymi Urzędami i odpowiadają za nie przed Kolegium Kardynałów. Podobnie nie ustaje urząd i władza Legatów papieskich.

Także Jałmużnik Jego Świątobliwości kontynuuje pełnienie dzieł dobroczynnych według takich samych kryteriów, jakie były stosowane za życia Papieża, oraz pozostaje do dyspozycji Kolegium Kardynałów aż do wyboru nowego Papieża.

Podczas Sede vacante wszelka władza cywilna Papieża dotycząca zarządu Państwem Watykańskim spoczywa na Kolegium Kardynałów, które nie będzie mogło jednak wydawać dekretów, chyba że w przypadku naglącej potrzeby i tylko na czas wakatu Stolicy Świętej Takie dekrety będą ważne w przyszłości, tylko jeśli zostaną potwierdzone przez nowego Papieża.