Cisza piorunochronu

Kardynał Karol Wojtyła, będąc metropolitą krakowskim, powiedział kiedyś, że erem na Bielanach to piorunochron dla Krakowa, bowiem mnisi dniem i nocą zanoszą tam do Boga modlitwy, szczególnie w intencji zatwardziałych grzeszników. Kilka lat temu wydawało się, że to miejsce będzie musiało zostać zamknięte – mieszkało tam tylko kilku starszych mnichów, a mury pustelni wymagały kosztownego remontu. Dziś pustelnia odżywa.

Kamedułów do Polski sprowadził w 1604 r. marszałek koronny Mikołaj Wolski. Na Srebrnej Górze pod Krakowem wybudował dla nich pierwszy na ziemiach polskich erem kamedulski. Choć później powstało jeszcze kilka innych (m.in. na Bielanach pod Warszawą), to obecnie w Polsce są czynne tylko dwa klasztory: na krakowskich Bielanach i w Bienieszewie pod Koninem. Przy bramie wejściowej do klasztoru na Srebrnej Górze wisi tablica z napisem: „Pustelnia nasza stanowi przystań, dla tych, którzy zmęczeni bałaganem świata, przychodzili tu, aby znaleźć się w obliczu Boga, aby rozważyć swoją udrękę i niedoskonałość, aby z ciszy naszej, z naszego spokoju czerpać otuchę do walki z ziemskimi utrapieniami. Obyś zyskał ją i ty, zadumany przed historią – zabłąkany przechodniu”.

Cela uczy życia

„Kto pragnie żyć z samym Bogiem, musi się oderwać całkowicie i zdecydowanie od tego, co Nim nie jest” – czytamy w konstytucjach zakonu kamedułów. – To Pan Bóg powołuje człowieka, który idąc za Jego wezwaniem, chce zostać kamedułą. To powołanie jest wielką tajemnicą – mówi o. Marek Szeliga, przeor kamedułów, i dodaje, że w chryzmat zakonu wpisana jest samotność. – Ale chodzi o taką samotność, która ma przybliżać do Boga. Dziś tyle mówi się o wartości wspólnoty, a samotność jest przedstawiana jako coś negatywnego. My jesteśmy samotni, bo jesteśmy dla Boga. Mieszkamy w naszych domkach pustelniczych, aby nasza samotność pozwalała jeszcze intensywniej doświadczać obecności Boga – wyjaśnia.

W eremie na Bielanach jest w tej chwili 13 domków pustelniczych. Dwa z nich są wolne, ponieważ na Srebrnej Górze mieszka 11 eremitów, wliczając jednego nowicjusza i jednego aspiranta, który zgłosił się niedawno. Oprócz samotności charakterystycznym rysem duchowości kamedulskiej są – uzupełniające się wzajemnie – modlitwa i asceza. – Asceza jest wpisana w oczywisty sposób w nasze życie. Nie jemy w ogóle mięsa, oprócz ryb. Mamy dwa 14-dniowe posty – jeden przed Wielkanocą, a drugi przed Bożym Narodzeniem. W tym czasie nie jemy również nabiału. Ascezą jest również intensywny program dnia, w którym jest kilka godzin modlitwy, ale także ręczna praca fizyczna – opowiada przeor Szeliga.

Kameduli nie pracują duszpastersko. Nie głoszą kazań, rekolekcji. Ich życie owiane jest pewną tajemnicą, dlatego w społeczeństwie istnieje kilka fałszywych stereotypów. Trzeba jednak włożyć je między baśnie. Nieprawdą jest na przykład, że kameduli śpią w trumnach i nie mówią do siebie ani słowa, a jedynie pozdrawiają się słynnym „Pamiętaj o śmierci”. – Oczywiście, że dla nas ważne jest milczenie i skupienie, ale to nie znaczy, że nie kontaktujemy się ze sobą wtedy, gdy jest taka konieczność – mówi z uśmiechem przeor. Dlatego przy wspólnym stole, zgodnie z regułą zakonną, zasiadają tylko 12 razy w roku. W pozostałe dni każdy zakonnik spożywa posiłek osobno, w swojej celi lub domku. Tak zalecają mistrzowie życia pustelniczego, którzy radzą: „Trwaj sam bracie w celi – ona nauczy cię więcej i pełniej, jak trzeba żyć”. Mitem jest również, że kameduła zrywa całkowicie więzy z rodziną, a po wejściu na Srebrną Gorę zatrzaskuje się za nim brama – na wieki wieków. W klasztorze jest rozmownica, gdzie może spotkać się z rodziną. Jest też możliwy kontakt korespondencyjny. Jest również tzw. 12 dni otwartych w roku, w które i kobiety mogą wejść do kościoła i na dziedziniec klasztoru. Prawdą jest jedynie to, że eremici nie maja urlopów i nie wyjeżdżają do rodziny w odwiedziny. Nawet gdy umrze ktoś bliski, to nie jadą na pogrzeb.