Działalność charytatywna zakonów w Polsce w liczbach

Pomoc ubogim i potrzebującym – oprócz modlitwy i duszpasterstwa – od wieków jest ważną dziedziną pracy niemal wszystkich zgromadzeń zakonnych. Zakony w Polsce prowadzą w sumie ponad 500 własnych dzieł charytatywnych i angażując się również w bardzo wiele innych dzieł i inicjatyw pomocowych. Pracują na rzecz chorych, starszych, niepełnosprawnych, dla dzieci, dla rodzin, dla samotnych matek, dla ubogich oraz wykluczonych.

Według danych Konferencji Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych z 2021 r. , danych, które - jak informuje sekretariat Konferencji - w ciągu ostatnich lat nie uległy szczególnym zmianom, zakony żeńskie prowadzą ponad 400 dzieł charytatywnych.

Należą do nich: 44 domy pomocy społecznej dla dzieci, 69 domów pomocy społecznej dla dorosłych, 61 domów dziecka, 11 placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, 43 placówki opiekuńczo-wychowawcze dla dzieci i młodzieży specjalnej troski, 23 prywatne domy opieki, 8 domów dziennego pobytu, 6 domów dla matek z małoletnimi dziećmi, 3 warsztaty terapii zajęciowej, 4 przytuliska dla bezdomnych, 2 domy dla wychodzących z bezdomności, 26 stołówek dla biednych, 54 punkty wydawania żywności, 25 zakładów opiekuńczo-leczniczych dla dorosłych i 6 dla dzieci, 2 zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze, 2 zakłady rehabilitacyjne, 2 szpitale, 26 gabinetów lekarskich, terapeutycznych itp., 9 poradnictw, 1 hospicjum i około 30 okien życia.

Na ponad 15 tys. sióstr zakonnych w Polsce około 1,5 tys. zaangażowanych jest w pełnym wymiarze w różnorodną działalność charytatywną, a ponadto duża część z nich – w wymiarze niepełnym bądź okazjonalnie.  Wśród sióstr pracujących w zawodach medycznych jest około 30 lekarek i około 1 tys. pielęgniarek. Kilkaset sióstr jest zaangażowanych w dzieła pomocowe, których nie prowadzą ich zgromadzenia. Najwięcej zakonnic pracuje w szpitalach, domach pomocy społecznej dla dzieci i dorosłych, zakładach opiekuńczo-leczniczych i hospicjach.

Kilkadziesiąt sióstr jest zaangażowanych w duszpasterstwo więzienne, czy duszpasterstwo na rzecz ofiar współczesnego niewolnictwa. Siostry prowadzą około 100 kół Caritas.

Jak podaje Konferencja Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich (dane z 2024 r.), zakony te prowadzą ponad 80 dzieł charytatywnych własnych. To 7 szpitali, 9 hospicjów, 9 przychodni i ośrodków zdrowia, 6 aptek zakonnych, 7 ośrodków ziołolecznictwa, 18 domów opieki, pomocy społecznej i zakładów specjalnych, 5 młodzieżowych ośrodków wychowawczych, 2 domy dziecka, 11 ośrodków terapii dla osób uzależnionych, 5 schronisk lub noclegowni dla bezdomnych, 1 hostel dla uzależnionych i 4 mieszkania chronione dla mężczyzn.

Niemal 500 dzieł charytatywnych prowadzonych jest przy wspólnotach i parafiach zakonnych. Działa przy nich 251 zespołów charytatywnych, 75 ośrodków opieki Caritas, 53 poradnie psychologiczno-pedagogiczne, 7 ośrodków rehabilitacyjnych, 2 darmowe poradnie zdrowia i apteki dla ubogich, 35 kuchni dla ubogich, 40 świetlic dla dzieci ubogich i z rodzin zagrożonych, 21 ośrodków pomocy rodzinie i 15 warsztatów terapii zajęciowej dla niepełnosprawnych. 

Ponadto 114 zakonników pełni funkcję kapelanów w szpitalach i sanatoriach, 68 – w domach opieki społecznej, 23 – kapelanów w więzieniach, 24 jest duszpasterzami dzieci specjalnej troski, a 6 – duszpasterzami osób niesłyszących i niewidomych.

Ponad 500 kapłanów, kleryków i braci zakonnych angażuje się w pracę na rzecz dzieci i młodzieży w czasie wakacji i ferii organizując wyjazdy, spotkania, pielgrzymki itp. To w sumie niemal tysiąc inicjatyw, z których korzysta rocznie około 30 tys. dzieci i młodzieży. Zakonnicy organizują 6 obozów dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami.