Co z biskupami bez papieskiego mandatu?

5. W odniesieniu do odpowiedzialności kanonicznej osób zaangażowanych w konsekrację biskupią bez niezbędnego mandatu papieskiego trzeba dodać co następuje. Zewnętrzne popełnienie czynu karanego kan. 1382 KPK spontanicznie powoduje w wiernych reakcje nawet zgorszenia i zamętu, których nie można w żadnym wypadku nie doceniać, i które domagają się od wplątanych w tę sytuację biskupów koniecznego odzyskania autorytetu przez znaki komunii i pokuty, które mogą być docenione przez wszystkich i bez których władza duszpasterska biskupa „z trudem mogłaby być przyjmowana ze strony Ludu Bożego jako ukazywanie obecności Chrystusa działającego w samym Kościele” (Pastores Gregis n. 43). Zarządzają oni Kościołami partykularnymi, jak naucza Sobór Watykański II, „radami, zachętami i przykładami” (Konstytucja dogmatyczna Lumen gentium, n. 27, por. art. Kan. 387 KPK). Należy również pamiętać, że kanon 1331 § 1 KPK zaznacza, iż ekskomunikowanemu nie wolno: 1) uczestniczyć w sprawowaniu Ofiary eucharystycznej lub w jakichkolwiek innych obrzędach kultu publicznego, 2) sprawować sakramentów i sakramentaliów oraz przyjmować sakramenty 3) sprawować kościelnych urzędów lub posługi albo pełnić jakiekolwiek inne zadania, bądź wykonywać akty rządzenia. Zakazy te wchodzą w życie ipso iure, w chwili, w której zaciągana jest kara latae sententiae. Nie ma potrzeby interwencji władz kościelnych, nakładających na daną osobę wspomniane zakazy: świadomość własnego przestępstwa wystarcza, aby ten kto zaciągną karę był zobowiązany wobec Boga do powstrzymania się od takich działań, w przeciwnym razie popełnia akt moralnie bezprawny i dlatego świętokradczy. Jednakże, także akty wynikające z mocy święceń i wypełniane w podejrzanych okolicznościach świętokradztwa byłyby ważne.

6. Oczywiście, powyższe nie wyklucza, że w przypadku święceń biskupich bez mandatu papieskiego, Stolica Apostolska może uznać za konieczne nałożenie danej osobie cenzur, na przykład, jeśli z jego późniejszego zachowania lub niechęci do zapewnienia niezbędnych wyjaśnień dotyczących poziomu swego uczestnictwa w przestępstwie, pojawiłaby się postawa niezgodna z wymogami komunii. Ponadto, po otrzymaniu nowych i pewnych informacji sama Stolica Apostolska może uznać za konieczne, by ogłosić ekskomunikę latae sententiae, lub nałożyć inne sankcje i pokuty, jeśli okazałoby się to niezbędne, aby naprawić zgorszenie, rozproszyć zamęt wśród wiernych, a bardziej ogólnie, w celu utrzymania dyscypliny kościelnej (por. kan. 1341). Kara ekskomuniki latae sententiae ustanowiona w kanonie 1382 KPK jest cenzurą zarezerwowaną Stolicy Apostolskiej. Jako cenzura jest karą określaną mianem „leczącej”, ponieważ ma na celu nakłonienie sprawcy do pokuty: kiedy okaże się, że szczerze się nawrócił, uzyskuje on prawo do uwolnienia z ekskomuniki. Ponadto ponieważ jest to kara zarezerwowana Stolicy Apostolskiej, pokutujący sprawca może zwrócić się jedynie do niej, aby uzyskać uwolnienie z ekskomuniki i pojednać się z Kościołem.

Watykan, 6 czerwca 2011

Francesco Coccopalmerio, przewodniczący
Juan Ignacio Arrieta, sekretarz