Kto może być biskupem?

Nie padają w tekście nazwiska, ale nikt w Austrii nie ma wątpliwości, o kogo chodzi. W 1986 r. arcybiskupem Wiednia został benedyktyn Hans Hermann Greoer, który ustąpił w 1994 w związku z posądzeniami o pedofilię, w czasach gdy był seminaryjnym wychowawcą. Kontrowersje wywołała także nominacja bp. Kurta Krenna. W 1991 r. został on biskupem w Sankt Pölten, a odszedł w 2004 r., po skandalu obyczajowym w podległym mu seminarium duchownym. Konsekwencją obu tych nominacji i rezygnacji w aurze skandalu były liczne wystąpienia z Kościoła, a także umocnienie się ruchu świeckich „My jesteśmy Kościołem”, zgłaszającego radykalne postulaty (święcenia kobiet, zniesienie celibatu, liberalizacja etyki seksualnej).

„Jest poza dyskusją, że Papież ma prawo do samodzielnego mianowania biskupów – czytamy w liście. – Biskupi nie chcą powrotu do czasów, jakie miały miejsce przed rokiem 1918, kiedy to cesarz mianował w Austrii biskupów. Również wybór biskupów przez lud nie zapobiegnie konfliktom i podziałom. My, biskupi, jesteśmy przekonani, że przewidziane prawem kościelnym postępowanie dotyczące wyboru i badania kandydatów sprawdzi się, jeśli rzeczywiście zostanie zachowane. Gdyż zanim Ojciec Święty podejmie ostateczną decyzję, musi on dysponować obszernymi i godnymi zaufania przesłankami, na których może ją oprzeć. W Austrii w następnych latach będzie musiało być mianowanych wielu biskupów. Wierni słusznie oczekują, że postępowanie związane z poszukiwaniem kandydatów, badanie propozycji oraz ostateczne decyzje będą podjęte ze starannością i duszpasterskim wyczuciem. To może sprawić, że biskupi będą mianowani nie »przeciw«, lecz »dla« lokalnego Kościoła”.
Pojednanie kosztem prawdy?

Słowa austriackich pasterzy są utrzymane w pojednawczym tonie. Biskupi ewidentnie nie chcą zaogniać sytuacji. Jest tu delikatna sugestia, że przy mianowaniu ks. Wagnera nie zachowano wszystkich procedur. Jest też zrozumienie dla obiekcji wiernych wobec jego osoby. Jest tu sporo dyplomacji, ale brakuje wyjaśnienia, dlaczego właściwie ks. Wagner nie nadaje się na biskupa. Brakuje też jasnego stanowiska, czy autentyczna troska o Kościół może wyrażać się w organizowaniu tak agresywnej kampanii przeciwko papieskiej nominacji. Czy nie wpuszcza się tutaj boczną furtką diabła? Czy autentyczna troska o Kościół nie została tutaj pomieszana z metodami działania, które w Kościele nie powinny mieć miejsca?
Sprawa ks. Wagnera wydaje się zamknięta, choć wcale nie wiadomo, jaką decyzję podejmie Benedykt XVI. Do chwili zamknięcia numeru Watykan nie wydał w tej sprawie żadnego oświadczenia. Wątpliwości pozostają. Procedura nominowania na biskupów wymaga z pewnością większej przejrzystości i dopuszczenia jakiejś formy szerszej konsultacji kandydatów. Z pewnością warto i trzeba na temat spokojnie dyskutować (także w Polsce), ale chyba nie w tak awanturniczy sposób, nie przez szantażowanie władzy kościelnej schizmą czy proponowaniem referendum, które ma decydować o przyjęciu bądź odrzuceniu papieskich decyzji. Posłuszeństwo nie powinno zniknąć z języka i praktyki Kościoła, jeśli ma on pozostać sobą.

Procedury można i trzeba ulepszać, ale żadne procedury nie gwarantują tego, że uniknie się błędów. Kościół zawsze w historii walczył o to, by obsadzanie stanowisk kościelnych odbywało się bez nacisków zewnętrznych, zwłaszcza ze strony władzy państwowej. Kazus ks. Wagnera pokazuje, że o obsadzaniu kościelnych stanowisk chce dziś decydować czwarta władza. Media sprowadzają wszystko do walki o władzę, z upodobaniem dzielą ludzi Kościoła na postępowych i konserwatywnych. Etykietki te najczęściej mają się nijak do kompetencji czy zdatności kandydatów na kościelne funkcje. Mianowanie biskupów nie może odbywać się w atmosferze nacisku mediów, które urabiają również opinię katolików nie zawsze we właściwą stronę.