Więzień Paweł z Tarsu

Maltańskie odpusty są wizytówką wyspy. To mieszanina ludowej pobożności, żarliwej wiary i południowego temperamentu wyspiarzy. Obowiązkowym elementem święta są procesje z figurami patrona kościoła, pochody orkiestr, kolorowe dekoracje i sztuczne ognie – głośne i kolorowe jak chyba nigdzie indziej.

Republika Malty to dziś najbardziej katolicki kraj Europy. Tutejsza konstytucja stanowi, że „religią Malty jest apostolska religia rzymskokatolicka” oraz, że „władze apostolskiego Kościoła rzymskokatolickiego mają obowiązek i prawo nauczać, które zasady są dobre, a które złe”. Nauczanie wiary katolickiej odbywa się w szkołach jako część obowiązkowej edukacji. Prawo państwowe zakazuje całkowicie aborcji oraz rozwodów. Hymn Państwowy jest modlitwą, której autorem ks. Karm Psaila. Zaczyna się od słów: „Strzeż o Panie, tak jak zawsze strzegłeś tej kochanej ojczyzny, opromienionej Twoim światłem…”. Dwukrotnie na Malcie był Jan Paweł II: w 1990 i w 2001 roku. Bliski musiał mu być panujący tu religijny klimat. Żegnając się z Maltą w 2001 roku, mówił m.in.: „Bądźcie wierni św. Pawłowi, swojemu ojcu w wierze na tych wyspach (…) W Dziejach Apostolskich św. Łukasz pisze, że Maltańczycy »okazali [Pawłowi i jego towarzyszom] wielki szacunek, a gdy [oni] odjeżdżali, przynieśli wszystko, co było potrzebne« (Dz 28, 10). Duchowo doświadczyłem tego samego, odjeżdżam zatem, wielbiąc Boga w mym sercu za was wszystkich. Dziękuję ci, Malto”.

Uczciwość nakazuje wspomnieć, że niektórzy bibliści zastanawiają się, czy wspomniana w Dziejach Apostolskich „Melita” to na pewno Malta. Może chodzić tu o jakąś inną grecką wyspę na Morzu Jońskim. Ale lepiej głośno tego nie mówić na Malcie.

Rzym tuż, tuż

Po trzech miesiącach spędzonych na Malcie, Paweł wsiada, a raczej zostaje umieszczony na okręcie płynącym do Italii. „Przybywszy do Syrakuz, pozostaliśmy trzy dni” (Dz 28,12) – notuje kronikarsko Łukasz. Witamy na Sycylii. Syrakuzy, miasto o niezwykłej historii, najpotężniejsza grecka kolonia, miejsce urodzenia Archimedesa, posiadało jeden z największych portów w starożytności. Statek ze św. Pawłem na pokładzie przybił prawdopodobnie do Ortygii, wyspy stanowiącej najstarszą część miasta, z przepiękną katedrą zbudowaną z elementów greckiej świątyni ku czci Ateny. Syrakuzy szczycą się tym, że tamtejszy Kościół miał założyć sam św. Piotr. Główną patronka miasta jest św. Łucja. Ponad 50 lat temu gipsowa figurka Matki Bożej zaczęła ronić łzy. Ten cud dał początek nowemu sanktuarium Matki Bożej Płaczącej, które poświęcił Jan Paweł II w 1994 roku. Św. Piotr, św. Łucja, Maryja Płacząca… św. Paweł był tu zdecydowanie za krótko, aby przebić się prze silną konkurencję.

„Stąd płynąc wzdłuż wybrzeża, przybyliśmy do Regium i po jednym dniu, gdy powiał wiatr południowy, nazajutrz przybyliśmy do Puteoli. Tam spotkaliśmy braci zostaliśmy na ich prośbę siedem dni” (Dz 28,13–14). Regium to starożytna nazwa dzisiejszego Reggio Calabria – stolicy Kalabrii, położonej u czubka włoskiego buta. A Puteoli to dzisiejsze Pozzuoli w pobliżu Neapolu. W czasach Pawła było dużym portowym miastem. Dziś to podupadające miasteczko, nękane trzęsieniami ziemi. Turystyczną atrakcją jest mały wulkan Solfatara, z którego ulatniają się siarkowe wyziewy i słychać dudnienie pod stopami. Parę lat temu, odwiedzając to miasteczko z przyjaciółmi, jadłem tu znakomite spaghetti z owocami morza. Restauracja nad morzem miała na pewno w nazwie św. Pawła. Apostoł spotkał tutaj wspólnotę chrześcijan. Kilkadziesiąt kilometrów stąd leży Herkulanum, zasypane popiołem i lawą Wezuwiusza w roku 79. W jednym z domów zachował się ślad po krzyżu i rodzaj domowego ołtarzyka. Od kogo mieszkaniec tego domu usłyszał Dobrą Nowinę? Może przebywał w roku 61 w niedalekim Puteoli? Może słuchał Pawła?