Obowiązki przełożonego

Taka postawa została przyjęta również przez Konferencję Episkopatu Polski – pisze w swej analizie ks. dr Jan Dohnalik, uzupełniając artykuł na ten temat autorstwa ks. dr Ireneusza Wołoszczuka.

Parę tygodni temu (16.02.2016) ukazały się w serwisie Katolickiej Agencji Informacyjnej, a potem w innych mediach katolickich, opinie na temat obowiązku zgłaszania przypadków pedofilii, które wprowadziły wiele zamieszania i nieporozumień. Tymczasem Stolica Apostolska od kilkunastu lat wprowadza niestrudzenie zasady przejrzystości, ścisłego przestrzegania norm prawa kanonicznego i państwowego oraz konsekwentnego działania na rzecz obrony małoletnich przed pedofilią i molestowaniem seksualnym. Taka postawa została przyjęta również przez Konferencję Episkopatu Polski, która przygotowała własne wytyczne dotyczące odpowiedzi na wykorzystywanie seksualne dzieci i młodzieży przez duchownych. Obowiązujące przepisy Kościoła w Polsce, zatwierdzone uprzednio w Watykanie, stawiają w centrum dobro poszkodowanych oraz ochronę dzieci i młodzieży. Mówią także jasno o potrzebie współpracy z władzami państwowymi w tej sprawie, ważnej zarówno dla zranionej wspólnoty Kościoła, jak i dla całego społeczeństwa.

Wskazania papieży

W 2011 roku, na polecenie papieża Benedykta XVI został wydany okólnik Kongregacji Nauki Wiary w sprawie przygotowania wytycznych poszczególnych konferencji biskupów dotyczących sposobów postępowania w przypadku nadużyć seksualnych popełnionych przez duchownych wobec osób niepełnoletnich. Obowiązywały już wtedy od 10 lat normy kanoniczne opublikowane przez Jana Pawła II w 2001 roku (zaktualizowane w roku 2010). Jednak Benedykt XVI uznał, że potrzebne jest opracowanie przez krajowe konferencje biskupów własnych zasad i wskazówek, które uwzględniłyby specyfikę danego państwa i społeczeństwa. Zostało wyznaczonych pięć podstawowych tematów, które miały zostać uwzględnione w przepisach partykularnych.

Dwie pierwsze zasady postępowania, które okólnik stawia w centrum rozważań, to: 1. gotowość wysłuchania i pomocy dla ofiar przestępstw seksualnych oraz 2. zapewnienie ochrony dzieci i młodzieży. Pomoc poszkodowanym i ochrona małoletnich – to dwie kluczowe postawy zarówno w podejściu duszpasterskim Kościoła, jak i w stosowaniu norm prawa kanonicznego.

W tej perspektywie dokument wspomina o trzecim wymiarze działań, jakim jest formacja kapłańska i zakonna. W kształceniu przyszłych duchownych należy uwzględniać te zagadnienia oraz eliminować postawy, które mogłyby stać się w przyszłości źródłem nadużyć. W tej dziedzinie nie wolno nam zapominać słów papieża Jana Pawła II, wypowiedzianych do kardynałów amerykańskich po ujawnieniu skandalu w Bostonie: „Nie ma miejsca w kapłaństwie i w życiu zakonnym dla tego, kto by krzywdził młodych”.

Czwartym aspektem poruszonym przez Kongregację jest towarzyszenie kapłanom przez biskupa. Przełożony kościelny ma zadbać, aby duchowni zostali pouczeni o normach prawa kanonicznego i państwowego oraz zapewnić ich przestrzeganie. W tym punkcie okólnik przypomina, że w trosce o dobro dzieci i młodzieży istnieje możliwość „zapobiegawczego ograniczenia wykonywania posługi kapłańskiej w oczekiwaniu na wyjaśnienie oskarżeń”.

Piątym i ostatnim zagadnieniem wyeksponowanym w okólniku Kongregacji Nauki Wiary z 2011 roku jest potrzeba współpracy z władzami świeckimi, także poprzez zachowanie przepisów państwowych dotyczących obowiązku zgłaszania przestępstwa odpowiednim organom ścigania. Kongregacja podkreśla, że „chociaż relacje z władzami państwowymi nie są jednakowe w poszczególnych krajach, niemniej jednak ważna jest współpraca z nimi w zakresie własnych kompetencji”. Także w tej sprawie trzeba pamiętać o naczelnej zasadzie pomocy poszkodowanym, która powinna się przejawiać między innymi udzielaniem pomocy prawnej. Ponadto współpraca z władzami państwowymi jest konieczna do zapewnienia ochrony potencjalnych ofiar. W sprawie obrony dzieci przed zagrożeniem wykorzystywania seksualnego państwo powinno być postrzegane jako wielki sojusznik Kościoła.